محاسبه درجه ریسک گریزی کشاورزان و اثر آن بر تنوع کشت محصولات (مطالعه موردی: اراضی زراعی رودپی شمالی شهرستان ساری)

کشاورزی فرآیندی است که در هرلحظه از زمان با مسئله ریسک و نبود قطعیت همراه است. لذا یکی از مواردی که بایستی در مدیریت واحدهای کشاورزی به آن توجه ویژه داشت، مدیریت ریسک می­باشد. با توجه به اینکه یکی از ابزارهای مدیریت ریسک، تنوع کشت است، در مطالعه حاضر سعی شد که ضمن محاسبه درجه ریسک گریزی، تاثیر درجه ریسک گریزی بر تنوع کشت تعیین گردد. در این راستا، برای محاسبه درجه ریسک گریزی از روش تابع مطلوبیت چند مشخصه ای و برای بررسی میزان اثرگذاری متغیرهای تعیین شده بر تنوع کشت از مدل توبیت استفاده شد. داده­های مطالعه حاضر از اداره جهاد کشاورزی و مصاحبه حضوری با ۲۵۰ کشاورز در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ در منطقه رودپی شمالی شهرستان ساری جمع آوری گردید. نتایج نشان داد ۲۲۵ نفر (۹۰ درصد) از افراد نمونه در طبقه ریسک­گریزی زیاد قرار دارند. ۱۰درصد زارعین دارای ریسک گریزی کم و تنها یک نفر از زارعین، ریسک­خنثی می­باشند. نتایج حاصل از بررسی تاثیر متغیرهای اقتصادی-اجتماعی و درجه ریسک­گریزی بر تنوع کشت نشان می­دهد که، رابطه معنی­داری بین تنوع کشت و سن کشاورز وجود ندارد و متغیرهای درجه ریسک گریزی، تحصیلات کشاورز، اندازه مزرعه و سهم درآمد کشاورزی اثر معنی­داری روی تنوع کشت داشته­اند. در بین عوامل یاد شده، سهم درآمد کشاورزی، بیشترین تاثیر را بر انتخاب ابزار مدیریتی تنوع کشت داشته است؛ به­گونه­ای که با افزایش سهم درآمد کشاورزان، ۰۶/۰ درصد احتمال استفاده از ابزارهای مدیریتی، افزایش می­یابد. در ادامه نتایج نشان داد با افزایش درجه ریسک­گریزی کشاورزان، احتمال استفاده از ابزار تنوع کشت، به اندازه ۰۰۶/۰ درصد افزایش می­یابد. با توجه به تاثیر مثبت تحصیلات و درآمد بر استفاده از ابزار مدیریت ریسک (تنوع کشت)، افزایش میزان آگاهی کشاورزان از سوی مروجان کشاورزی، پیشنهاد شده است.

Keywords:

ریسک , محصولات زراعی , مطلوبیت چند مشخصه ای , معادل قطعیت