پویایی شناسی بهره وری پایدار در بخش کشاورزی (مطالعه موردی محصول برنج)

افزایش بهره وری، نقش اساسی در رشد تولید محصولات کشاورزی دارد؛ به ویژه اینکه اکثر تولیدات کشاورزی وابسته به منابع پایه آب و خاک بوده و محدودیت در دسترسی به این منابع، افزایش تولید از طریق کاربرد بیشتر نهاده ها را در بلندمدت محدود می سازد. بنابراین جهت تامین نیازهای غذایی در افق های آتی، بهترین روش دستیابی به رشد تولید، ارتقای بهره وری خواهد بود. برنج یکی از محصولات اساسی کشاورزی است که نقش مهمی در سبد غذایی آحاد جامعه دارد و با توجه به آب بر بودن آن و از طرفی حاکم بودن شرایط اقلیمی خشک در بیشتر نقاط کشور، ارتقای تولید آن وابسته به ارتقای بهره وری است. بر این اساس، در مطالعه ی حاضر به بررسی راهکارهای بهبود بهره وری در تولید برنج در ایران در قالب یک مدل پویایی شناسی سیستم پرداخته شد. نتایج نشان داد که جهت بهبود و ارتقاء بهره وری در بخش کشاورزی، اجرای سیاست های مناسب به صورت هدفمند و هوشمندانه ضروری است. سیاستهای مختلفی شامل سیاست یارانه برای هزینه آماده سازی زمین، سیاست عوارض بر روی قیمت سم، سیاست افزایش قیمت آب بهاء، سیاست یارانه به کود شیمیایی و سیاست تسهیلات برای کاهش قیمت ماشین آلات در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت که سیاست یارانه برای هزینه آماده سازی زمین به نسبت سایر سیاستها اثربخشی بیشتری بر روی بهره وری تولید برنج داشت، لذا اجرای آن توصیه می شود اما سیاست پرداخت یارانه به کود شیمیایی اثر قابل توجهی بر بهره وری نداشته و از این منظر توصیه نمی شود.

Keywords:

بهره وری , منابع آب , برنج , مدل دینامیک سیستم