مقایسه تطبیقی تناسبات فضای داخلی گنبدخانه ها در مساجد دوره های چهارگانه معماری ایرانی

بیان مساله: در معماری ایران آثاری باشکوه وجود دارد که مهندسان با بهره گیری از پیمون و هندسه خلق نموده اند. تناسب در عین اینکه یک عامل تعیین کننده برای هماهنگی است یکی از مسائل همیشگی مورد بررسی معماری نیز بوده است. مساجد ایرانی از بناهای مهم تمدن اسلامی است که در دوره های چهارگانه معماری ایران مهندسان از تناسبات برای پاسخگویی بهتر به عملکردی بودن فضاها و زیبایی و دید بصری بناهای مهمی مانند مساجد بهره مند می شدند. لذا در این پژوهش به بررسی تطبیقی تناسبات فضای داخلی گنبدخانه مساجد در چهار دوره معماری ایرانی پرداخته شده است.هدف : با توجه به اهمیت مساجد در تمدن اسلامی به نظر می رسد درطراحی و ساخت فضای گنبدخانه مساجد از تناسبات مشخصی استفاده شده است که پژوهش حاضر به کشف تناسبات فضای داخلی گنبدخانه در مساجد چهار دوره معماری ایران پرداخته است.روش تحقیق : با توجه به غیرتصادفی بودن نمونه های مورد بررسی، ابعاد و اندازه های فضای داخلی گنبدخانه مساجد بر مبنای تناسبات با شیوه شبه تجربی و با روش استقرایی تحلیل شده اند.گردآوری داده ها در این پژوهش به شیوه بررسی اسناد و مدارک کتابخانه ای، تحلیل نقشه ها و داده های تصویری است.نتیجه گیری : از بین نمونه های مورد بررسی تناسبات و هندسه فضای داخلی گنبدخانه در معماری چهارگانه در هردوره متغیر بوده است. به این ترتیب که مساجد یک دوره دارای تناسبات مشابه باهم می باشند ولی در دوره های دیگر تناسبات تغییر کرده اند. به طوری که در مساجد سبک خراسانی این تناسبات حدود ۰.۳_ ۰.۵، در مساجد سبک رازی بین ۱.۵_ ۱.۲، سبک آذری ۲.۲_۱.۵ و دوره اصفهانی بین ۱.۴ _۱.۳ است.

Keywords:

تناسبات , هندسه , معماری ایرانی , مساجد , گنبدخانه