ارزیابی وراثت پذیری مقاومت به نژاد یک نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) در لوبیا (.Phaseolus vulgaris L) با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل ها

ارقام متداول لوبیا در ایران نسبت به نماتدهای مولد گره ریشه حساس هستند و جستجو در ژرم پلاسم لوبیا برای یافتن منابع مقاومت ضروری است. به منظور ارزیابی تفرق ژن­(های) مقاومت لوبیا به نژاد یک نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) در نسل­های P۱، P۲، F۱، ۱-F۲، F۲-۲،BC۱-R  و BC۱-S حاصل از تلاقی ارقام Blanco × Alabama #۱، یک آزمایش گلخانه ای در قالب طرح کاملا تصادفی در سال های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ در موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال اجرا شد که طی آن شاخص­های گال و توده تخم پس از مایهزنی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ارزش فنوتیپی والدهای حساس (Blanco) و مقاوم (Alabama #۱)  و همچنین بین والد Blanco و نسل F۱ تفاوت معنی داری وجود داشت، اما بین والد Alabama #۱ و نسل F۱ تفاوت معنی داری مشاهده نشد. میانگین ارزش فنوتیپی جمعیت F۲ و تلاقی­های برگشتی، بیشتر از والد مقاوم و تقریبا برابر والد حساس و نشان دهنده گرایش غالبیت نسبی به سمت ارزش فنوتیپی والد حساس (Blanco) بود. تجزیه اطلاعات نسل F۲ با نسبت­های مندلی نشان دهنده دو گروه فنوتیپی حساس و مقاوم با نسبت ۳:۱ بود که با نتایج تجزیه میانگین نسل­ها مطابقت داشت. نتایج ارزیابی اجزای واریانس نشان داد که واریانس اثر غالبیت شاخص­های گال زایی و توده تخم نسبت به اثرات افزایشی بیشتر بوده و ژن­های غالب عمدتا در والد Blanco با بیشترین شاخص گال زایی و توده تخم نسبت به والد Alabama #۱ قرار داشتند. بر اساس نتایج این آزمایش، دستیابی به لاین مقاوم به نماتد در نسل های اولیه لوبیا به دلیل عدم ثبات محتوای ژنتیکی امکان پذیر نبوده و این موضوع ضرورت گزینش در نسل های پیشرفته تر را نشان می دهد.

Keywords:

Common bean , Galling index , Egg mass index , Phenotypic value , Resistance genes segregation and Root-knot nematode , ارزش فنوتیپی , تفرق ژن های مقاومت , شاخص گال و توده تخم , لوبیا و نماتد گره ریشه