بررسی نحوه محله بندی وخصوصیات اجتماعی و ساختاری محلات درشهرقزوین

با وجود حجم گسترده مداخلات صورت گرفته در بسیاری از شهرهای ایران و تغییرات عمده در ساختار سنتی آنها، شهر قزوین را می توان جزء معدود شهرهایی به حساب آورد که کماکان نظام سنتی محله ای و روابط اجتماعی حاکم بر آنها و نیز بسیاری از عناصر کالبدی و فضایی آن، با اندک تحولاتی همچنان به صورت گذشته پابرجا باقی مانده است. نوشته حاضر با این فرضیه و نیز تأکید بر این موضوع که بسیاری از ویژگی های مطرح شده در مقاله، قابل تعمیم به سایر محلات تاریخی شهرهای ایران م یباشد، به بررسی مهمترین ویژگی های اجتماعی – فرهنگی حاکم بر محلات و نیز خصوصیات کالبدی– فضایی آنها پرداخته است. جهت انجام این مهم، شاخص ترین خصوصیات فرهنگی- اجتماعی محلات شهر قزوین در دوره های مختلف تاریخی تحت عناوین جامعه شناسی محله، روابط اجتماعی حاکم بر محله، اکولژی شهری و نشانه های شهری محلات مورد مطالعه قرار گرفته و از سوی دیگر، خصوصیات کالبدی – فضایی محلات در غالب بافت، وسعت و اندازه، شکل، محدوده و موقعیت، سیمای محله، کوچه، راسته، گذر و مرکز خدماتی محله، بررسی شده است. در این مطالعه، به برخی از داده های آماری در سرشماری شهر قزوین در دوره قاجار استناد شده و ویژگی های ذکر شده، بر مبنای این آمار در محلات مختلف شهر مورد مقایسه قرار گرفته اند. در نهایت می توان اذعان داشت که شناسایی این ویژگی ها و توجه به آنها از سوی شهرسازان و مدیران شهری، باعث خواهد شد تا در برنامه ریزی های شهری، نقش گروه های انسانی ساکن در این فضاها و اصول ساماندهی فضا در شهرهای تاریخی پر رنگ تر شده و در کنار سایر گزینه های توسعه، جهت حصول معنای واقعی توسعه پایدار، توجه ویژه به آنها مبذول شود.

Keywords:

بافت , محله , شهر , ساختارفضایی محله , ساختاراجتماعی محله