زون بندی کیفی سفره آب زیرزمینی دشت یزد- اردکان به روش تحلیل خوشه ( Cluster Analysis )

وسعت دشت یزد اردکان و اهمیت آب زیرزمینی دشت از نظر مصارف شرب ، صنعت و خصوصا کشاورزی باعث گردید تا خصوصیات کیفی دشت مورد بازبینی قرار گیرد. در این تحقیق از داده های کیفی دشت یزد اردکان که از آمار سالهای ١٣٧٦ تا ١٣٨٣ مربوط به منابع انتخابی شرکت سهامی آب منطقه ای یزد کمک گرفته شد. با استفاده از نرم افزارهای آماری و هیدرو ژئوشیمیائی ، این داده ها ارزیابی و با استفاده از داده های مکانی و توصیفی و بکار گیری فن سنجش از دور وسیستمهای اطلاعات جغرافیائی، لایه های اطلاعاتی مختلف از جمله حد حوزه آبریز ، حد سفره آب زیرزمینی ، لایه اطلاعاتی چاهها و قنوات دشت ، راههای ارتباطی ، مناطق کشاورزی ،منحنی های میزان کیفی از جمله تراز آب زیرزمینی ،منحنی های کلر ، سدیم ،کلسیم ،پتاسیم وهدایت الکتریکی و ..... تهیه و برروی هم منطبق گردید. نتایج این بررسی، با استفاده از اطلاعات زمین شناسی، هیدروکلیماتولوژی و هیدروژئوشیمی دشت وهمچنین بکارگیری سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) وسنجش از دور(RS) مبین آن است که دشت مذکور بطور کلی وبراساس تحلیل خوشه ای دارای سه زون ، کیفی بوده که می توان به زونهای غربی – میانی وحاشیه شرقی تقسیم گردد. علت وجود زون غربی ، گسل طزرجان تفت می باشد که جریانات آب زیرزمینی دره اصلی علی آباد– تفت را به داخل این زون منتقل می سازد{ ١}. شیمی آب دشت یزد اردکان اساساً بوسیله مینرالوژی تشکیلات نئوژن منطقه که درحاشیه شرقی دشت واقع شده اند تعیین میگردد . هر چه منابع آب به این تشکیلات شور کننده که عموماً از لایه های گچی ونمکی حاوی ژیپس ونمک طعام تشکیل شده است، نزدیک گردد، املاح آب بالا رفته و آب زیر زمینی مجاور این تشکیلات راتحت تاثیر قرار می دهد. خطوط تراز کیفی وکمی آب زیرزمینی در اواسط دشت وخصوصاً درانتهای نشان دهنده برگشت آب شور بداخل سفره وتداخل آب شور وشیرین می باشد. بررسی نمودارهای پایپر ویلکوس ، شولر واستیف درطول دشت نیز نشاندهنده روند تغییرات هیدروژئوشیمیایی درطول زمان میباشد. نمودار ویلکوکس دشت بیانگر آن است که تغییرات کیفیت در بخشهائی از دشت ، باعث افزایش املاح آب شده ،که در طول زمان این تغییرات رو به افزایش و در بعضی از قسمتهای دشت این تغییرات بسیار کم میباشد. این بیشتر بدلیل تبادل کاتیونی بین املاح خاک وآب است که در انتهای دشت با بالا رفتن نسبت جذب سدیم ، میزان نفوذپذیری خاک کاهش یافته ودر نتیجه هدایت الکتریکی خاک کم شده است و خاکهای شور در منطقه در حال گسترش می باشند.