مدل ریاضی رسوبزدائی مخززن (walling ford) مطالعه موردی سد سفیدرود (منجیل)

سالانه تقریبا 1% از حجم ذخیره مخازن جهان از رسوب پر یک شود که این مقدار در شورهای در حال توسعه که با پدیده هایی از قبیل افزایش جمعیت و توسعه صنایع مواجه می باشند، بیشتر می باشد. در این راستا راه هایی برای کاهش دادن سرعت رسوب گذاری و به تبع آن، پر شدن مخزن وجود دارد. یکی از این راهها بازیابی حجم از دست رفته مخزن با استفاده از عملیات شاس می باشد. عملیات شاس به معنای بازیابی حجم از دست رفته مخزن بدون استفاده از روشهای گران قیمت مکانیکی می باشد. با توجهب ه انه ساخت سدهای بزرگ در کشورهای مختلف با محدودیتهایی همچون مسائلزیست محیطی و برنامه های سیاسی موجه است که نتیجه این محدودیت ها ساخت تعداد کنتری سد بزرگ در دهه اخیر سنبت به دهه های گذشته می باشد، در حال حاضل کانون توجهات روی کاهش حجم مرده مخزن و حجم رسوبات ورودی به مخزن معطوف می باشد. با وجود برخی مشکلات، عملیات شاس در برخی سایت ها روشی موثر می باشد. اصطلاح Draw down به مفهوم پایین آوردن تراز آب در مخزن می باشد. کاهش تراز آب مخزن برای چند هفته یا چند ماه در طول فصول پر آبی (سیلابی) هم نوعی از عملیات شاس می باشد. با این وجود هدف اصلی کاهش تراز مخزن در فصول پر آب، خارج کردن سیلاب ورودی به مخزن است که به دنبال آن رسوباتی که توسط جریان سیلابی وارد مخزن شده نیز خارج می شود. در اصطلاح به این کار اسلویسینگ (بندسازی) گفته می شود. (Sluice به دریچه تخلیه رسوب گفته می شود و منظور از sluicing خارج کردن رسوبات با کمک دریچه تخلیه رسوب می باشد). اسلویسینگ را معمولا چیزی از غیر فلاشینگ می دانند، این در حالی است که اسلویسینگ نوعی فلاشینگ است. تاکنون عملیات های شاس زیادی روی مخازن جهان صورت گرفته است که برخی از آنها موفقیت آمیز نبوده است. در این گزارش امکان سنجی اجرای عملیات شاس در مخزن سد سفیدرود اورده شده است. با استفاده از این امکان سنجی ، پتانسیل بازیابی ظرفیت از دست رفته مخزن مشخصی شود.

Keywords:

شاس , رسوبزدائی , wallingford , لایروبی , ظرفیت فعال , امکان سنجی