جستاری در زیباشناسی نسبت تصویر با ادبیات داستانی

متخیله قوه ای از قوای نفس انسانی است که معمار عالم خیال است . اثر هنری ماهیت خویش را از عالم خیال دریافت می کند ، زیرا کل خیال ، صورت سازی است و براساس شهود هنرمند است که خیال ، صور هنری می آفریند . هنر از عالم خیال می رسد و فلسفه از عالم عقل . تصویرگر هنرمند ، زیباترین صور خیالی متون ادبی را مصور می کند و براساس «رجحان صور زیباشناختی» تصاویر تخیلی از متن داستانی و روایت ، تصویر خویش را می آفریند. آفرینش در این معنا ، یعنی ساختن زیباترین تصویر تجسمی از متن ادبی ، نقاش ، براساس ساختار زیباشناسی متن ، تصویرسازی می کند. در غیر این صورت ، تصویرسازی داستان مبتنی بر دریافتهای شخصی و زیباشناسی سلیقه ای نقاش خواهد شد. اگر متن ادبی ، قصد ابلاغ پیامی را دارد ، تصویرگر متن نیز باید از جنبه ابلاغی متن، تبعیت کند و تصویر او علاوه بر جنبه های زیباشناختی ، ابلاغ کننده پیام متن به صورت تصویر باشد ، همان طور که متن ادبی با خواندن مورد تفسیر قرار می گیرد ، متن تصویری نیز براساس دلالتهای تصویر به معانی (خوانش تصویری) مورد تفسیر و فهم واقع می شود. تصویر هیچگاه نباید خلاف معنای متن باشد. گرچه می تواند تفاسیری تجسمی از متن را ارائه دهد و جنبه های متفاوتی از تفسیر متن را در قالب تصویر بیان کند. چون مفاهیم در متون ادبی و متون تصویری امری ذاتی الفاظ یا تصاویر نمی باشند ، مخاطبان براساس پیش زمینه های ذهنی خویش این متون را تفسیر می کنند. متن هنری (خواه ادبی باشد یا تصویری) همچون ماده ای برای تفسیر مخاطب است و به اعتباری ، تفاسیر ، صورتهای فعلیت یافته معانی متن ، در ذهن مفسراند . با این قید که تفسیر نمی تواند ضد متن باشد بلکه تفسیر نتیجه آمیزش افق انتظارات و فهم مفسر (مخاطب) با متن ، در زمان حال است. در نتیجه فهم های متفاوت از متن ، تفسیرهایی متفاوت را به دنبال خواهد داشت که در دایره کلیت معنایی متن حرکمت می کند . زیرا مخاطب و مفسر با پیش دریافتی از کلیت معنایی متن ، قادر به فهم متن خواهد شد . آنچه که در متون ادبی و تصویرسازی متون ادبی اصالت دارد ، سوژه است و زیبایی ساختار بیان ، در خدمت معاتی و مفاهیم و روایت و داستان قرار می گیرد . در نتیجه در هنرهایی که جنبه های ابلاغی اصالت پیدا می کند ، دریافت مخاطب نیز جنبه تعیین کننده ای در ارزش گذاری اثر هنری خواهد داشت.

Keywords:

متن ادبی , خیال , متخیله , معانی و مفاهیم , هنر و زیبایی , صور ذهنی , صورت هنری , صورت نوعی , ماهیت , متن تصویری , سوژه و پیام