واژه گزینی در میکرب شناسی قسمت 5

مراد از اصول موضوعه اصولی است که فرهنگستان با توجه به وظایفی که در اساسنامه بر عهدهاش نهاده شده است، پس از بحث و بررسی فراوان آنها را پذیرفته است و اگر نه برای همیشه برای مدتی طولانی، درستی یا نادرستی آنها را در درونفرهنگستان قابل بحث نمیداند. این اصول عبارتند از: 1.2 توسعه علمی نیازمند زبان علمی است 2.2 زبان علم در ایران زبان فارسی است و باید فارسی بماند3.2 زبان علمی فارسی برای بقا نیازمند واژهگزینی سازمانیافته و ارزشمند است. درستی آنچه در ذیل اصول موضوعه آمده است در درون فرهنگستان از پیش مفروض است. بهبیان دیگر ، صرف تاسیسفرهنگستانها ( که در ایران قدمتی هفتاد ساله دارند) از یک سو، و وظایفی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی بهموجب اساسنامه خود بر عهده گرفته است از سوی دیگر ، حکایت از این دارد که اصول سه گانهٔ بالا از نظر فرهنگستان بدیهی هستند.1.2 توسعه علمی نیازمند زبان علمی است نزدیک به دو قرن است که جامعه ایران با علوم و فنون جدید آشنا شده است. در اینکه جامعه ما در رویارویی با جهان مدرنچه طریقی باید در پیش گیرد و چه عناصری از آن را بپذیرد و چه عناصری را نپذیرد، بحث و جدل بسیار است، اما ظاهراً همه در این نکته اتفاق نظر دارند که باید علوم جدید را آموخت و از فناوری های جدید بهره برد. بنابراین، بعید است در میانصاحب نظران کسی باشد که با توسعه علمی به این معنی سر مخالفت داشته باشد. همچنین علم چنانکه در تعریف زبان علمآوردیم زبان خاصی دارد که بر متن زبان طبیعی می روید و گسترش مییابد و پیدایش و گسترش علم، چنانچه تجربهی جوامع بشری نشان میدهد، همراه با توسعه زبان علم است. 2.2 زبان علم در ایران زبان فارسی است و باید فارسی بمانداز همان آغاز ورود علم جدید به ایران، زبان فارسی به عنوان زبان علم برگزیده شد و این یکی از امتیازات ما ایرانیان است که زبان ملی و زبان علمیمان یک است. در جهان هستند کشورهایی که به گمان اینکه برگزیدن یک زبان اروپایی بهعنوان زبانعلمی میتواند آنان را در کار انتقال علوم و غلبه بر عقبماندگی علمی موفق کند، زبان ملی خود را به کارهای روزمره اختصاصدادهاند و برای کاربردهای علمی یک زبان اروپایی اختیار کردهاند. این راه حل ممکن است برای کشورهایی که زبان ملی با سابقهای ندارند مناسب باشد، اما برای ایران چنین نیست. در اینجا بد نیست که وضع زبان فارسی را از نظر برنامهریزی زبان،چنانکه در مد نظر جامعهشناسان زبان است، بسنجیم. برنامهریزی زبان شامل این مراحل است: 1. انتخاب یک زبان در مقام زبان ملی؛2. انتخاب یک لهجه از آن زبان بهمنزله لهجه معیار؛ 3. انتخاب خط؛ 4. انتخاب و ساختن اصطلاحات مورد نیاز نظام دیوانسالاری، مانند اصطلاحات اداری و نظامی و حقوقی؛ 5. انتخاب و ساختن و یکسان کردن اصطلاحاتی که در عرصه علوم و فنون مورد نیاز است.