بررسی وضعیت زمین لغزش در جاده جنگلی ( مطالعه موردی سری امره 1 شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران)

ایران با توپوگرافی عمدتاً کوهستانی، فعالیت زمین ساختی و لرزه خیزی زیاد، شرایط متنوع زمین شناسی و اقلیمی، عمده شرایط طبیعی را برای ایجاد طیف وسیعی از زمین لغزش ها داراست. حرکت های توده ای همه ساله در اکثر استان های کشور موجب خسارت های اقتصادی به راهها، خطوط آهن، خطوط انتقال نیرو و ارتباطات، کانال های آبیاری و آبرسانی، جنگل ها و مراتع و مناطق مسکونی می شود. بر اساس گزارش کمیته ملی کاهش بلایای طبیعی وزارت کشور(1373)، سهم خسارات سالانه ناشی از حرکت های توده ای در ایران،50 میلیارد تومان برآورد گردیده است( 6). همچنین طبق بررسی های میدانی انجام شده بالغ بر 4100 مورد زمین لغزش در کشور به ثبت رسیده است(9). زمین لغزش و ریزشهای سنگی نمونه هایی از حرکات توده ای زمین میباشند و عبارتند از حرکت کلی و عمقی تمام قشر خاک برروی سطح زمین مادری(5) زمین لغزه در جاده های جنگلی از جنبه های مختلفی باعث بروز خسارت ها ی مستقیم و غیر مستقیم می گردد. خسارت هایی نظیر ایجاد محدودیت در مدیریت و بهره برداری از جنگل، نابودی و تخریب رویشگاه. مطالعات متعددی در داخل و خارج از کشور در مورد بررسی علت های زمین لغزش صورت گرفته است. با وجود این مطالعات دقیقی در ارتباط با دخالت های بعد از ساخت در عرصه های جنگلی و وقوع لغزش انجام نشده است. (سامست ، 1973) مطالعات وسیعی بر روی وضعیت مکانیک خاکهای جنگلی انجام داد به این نتیجه رسید که وضعیت مکانیک خاک موثرترین عامل در پایداری یا ناپداری زمین است، (پاسکوال ، 2001) وی به بررسی گسترده ای در مورد علت ها و اثرات زمین لغزش در نپال پرداخت و عوامل موثر در زمینی لغزش را به دو دسته عوامل انسانی و طبیعی تقسیم کرد. (رولرسون ، 2003) در مطالعه ای که به منظور تهیه نقشه راهنمای مناطق مستعد لغزش در کانادا انجام داد، با یک بررسی نیمه کیفی که شامل اندازه گیری های زمینی و دفتری بود به این نتیجه رسید که بیشترین لغزش ها مربوط به مناطق قطع درخت و ساخت جاده می باشد. (ساریخانی،1382) به بررسی حرکت های توده ای در راههای جنگلی و روشهای مبارزه با آن پرداخت و به این نتیجه رسید که برای مبارزه تکنیکی با پدیده حرکت های توده ای به مطالعات هیدرولوژی و مکانیک خاک از منطقه لغزشی نیاز است. (شجاع، 1381) در مطالعه ایی به تعیین قابلیت های مکانیکی خاک جنگل در سری گرازبن خیرود کنار برای عملیات جاده سازی و بهره برداری به این نتیجه رسید که عوامل موثر در ناپایداری زمین جنگلهای کوهستانی را خاک، مشخصات زمین شناسی، عوامل توپوگرافی، پوشش گیاهی و آب و هوا ذکر نمود. از زمان قبل از انقلاب اسلامی تا سال 84 مجموعا 3 لوله نفتی از منطقه جنگلهای حوزه تجن عبور نموده که از مجموع این سه لوله، جدیدترین لوله مربوط به طرح ملی انتقال نفت ترکمنستان به تهران است که احداث آن از سال 79 شروع شده است و در مجموع 40 کیلومتر طول آن از داخل عرصه جنگلی حوزه تجن رود ساری عبور می کند. مسیر عبوری از سریهای داخل عرصه جنگلی از ساری به سمت ورسک می باشد. در بخشهایی از سری امره 1 شرکت صنایع چوب وکاغذ بخاطر لوله گذاری های عمیق در یک منطقه حساس به لغزش و لرزشهای متناوب این لوله ها بخش وسیعی از جاده از بین رفته است در نتیجه دراین قسمت لوله نفت به دلیل رانش کاملا از خاک بیرون آمده است.