پشتهی بلابیده: محوطهای نوسنگی در درهی رودخانهی سرخون؛ غرب چهارمحال و بختیاری

بخشهای غربی استان چهارمحال و بختیاری برخلاف شرق آن از نظر مطالعات پیش از تاریخ نوسنگی بسیار ناشناخته است. به علت وضعیت جغرافیایی منحصر به فرد آن، کوههای مرتفع، درههای عمیق و دشتهای میانکوهی کوچک، قرارگیری بر مسیر کوچ عشایر از اهمیت بالایی در جهت شناخت الگوهای زندگی در دوران گذشته برخوردار است. یکی از محوطههای شاخص نوسنگی در این بخش، محوطهی بلابیده گمشده در درهی رودخانه سرخون از شاخههای فرعی رود کارون است. با توجه به بستر پیدایش و یافتههای سفالی شاخص، مطالعه و بررسی حاضر بر پایهی این دو سؤال شکل گرفته است: 1 ارتباط حوزهی رودخانهی سرخون با تأکید بر گونه شناسی سفالهای پشته بلابیده با بخشهای دیگر استان، فارس و خوزستان چگونه است؟ 2 نقش عوامل جغرافیایی و زیست محیطی در شکلگیری محوطهی بلابیده چگونه ارزیابی میشود؟ هرچند سفالهای این محوطه از نظر ویژگیهای فنی شباهتهایی با سفال فرهنگ موشکی و جری در فارس، و قلعهرستمII-I در منطقهی بختیاری دارد اما به نظر میرسد بیشتر سفالهای مربوط به دورهی نوسنگی این محوطه، بومی و ساخت خود محل بوده است. کمبود زمینهای مسطح کشاورزی در نزدیکی بستر رودخانه، خاک حاصلخیز، شیب بالای 11 % ، قرارگیری بر اراضی مرتعی با پوشش جنگلی بلوط، از عوامل محیطی تأثیرگذار بر شکلگیری محوطه به شمار میرود. از اینرو، با توجه به دوری از رودخانه و نبود چشمه ی دائمی در نزدیکی آن، وسعت کمتر از یک هکتار، قرارگیری بر دامنهای نسبتاً شیبدار و نبود لایههای ضخیم باستانی، وجود شمار زیادی دستساختههای سنگی، و اقلیم سرد در نیمی از سال، میتوان این محوطه را نمونهی یک زندگی نیمهیکجانشین در نظر گرفت

Keywords:

بلابیده , نوسنگی , سرخون , عوامل محیطی , قلعهرستم , موشکی , جری