مطالعه لیمنولوژیک تالاب بیشه دالان بروجرد لرستان

تالابها و اکوسیستم های آبی کشور به مثابه سرمایه های گرانقدرند که تنظیم آبهای زیرزمینی در محیط اطراف، تعدیل میکروکیلما، بهرمندی چندگانه اهالی اعم از شکار و صید پرندگان آبزی و ماهیان، استفاده از گیاهان آبزی و طی طریق بعنوان راه های آبی در گرو حفاظت منطقی از آنها است. حفظ این سیستم های پیچیده اکولوژیک و سود جستن از منافع بی شمار اقتصادی، تفرجگاهی و غیره آن، تنها منوط به مطالعه و شناخت دقیق هر تالاب می باشد. لیمنولوژی به علم مطالعه آبهای غیر از آب دریاها (دریاچه، برکه، رودخانه، چشمه و تالاب) اطلاق می شود. لیمنولوژی به عنوان شاخه ای از علوم اکولوژی و محیط زیستی محسوب شده و جنبه های بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی و ژئولوژیکی را لحاظ میکند. لذا به دلیل شناخت و بهره برداری غیراصولی که در طی سالیان گذشته به تالاب بیشه دالان وارد آمده بود، مطالعات این اکوسیستم آبی انجام گرفت. بیشه دالان که در فاصله 10 کیلومتری در جنوب شهرستان بروجرد بین روستاهای چگنی کش، بوریاباف و کپر جودکی در حاشیه رودخانه تیره با مساحت تقریبی 914 هکتار با هدف بررسی مقدماتی لیمنولوژیک و اکولوژیک این منبع آبی جهت استفاده بهینه از آن در سال 82-1381 با جمع آوری اطلاعات و نمونه برداری فصلی انجام گرفت. منبع تأمین آب بیشه از طریق نزولات جوی، روخانه تیره و سرابهای چگنی کشی، سراب شور، بوریا باف، برد کل، چنارستان است. درجه حرارت آب در سرابهای تأمین کننده بیشه دالان در حد 13 تا 17 درجه سانتی گراد اما در خروجی های بین 8 تا 23/5 درجه سانتیگراد، کمترین مقدار اندازه گیری شده PH در بیشه دالان 6/5 و این مقدار برای رودخانه تیره بین 7، حداکثر آن 8/85 می باشد. هدایت الکتریکی در سراب شور برابر 1818 و حداکثر آن در سراب کیوره و بردکل 495، در بیشه دالان بین 362 الی 443 و در رودخانه تیره حداقل 195 و حداکثر 960 میکروموس بر لیتر اندازه گیری شده است. حداکثر TDS در سراب شور 1840 و در کانال خروجی بیشه دالان بین 366 تا 393، در رودخانه تیره حداقل 130 و حداکثر 680 میلی گرم در لیتر می باشد. اکسیژن اندازه گیری شده که تمام موارد بیشتر از 5 بوده، حداقل 5/5 در کانال خروجی بیشه و حداکثر 7/6 میلی گرم در لیتر در سراب شور اندازه گیری گردید. از کل مساحت باقی مانده، امروزه حدود 30-20 هکتار پوشش جنگلی درختچه ای گز و قسمت زیادی نیز حدود 200 هکتار به صورت علفزارهایی که بیشتر گرز (بوریا) باقی مانده است. فیتوپلانکتونهای مشاهده شده بیشه دالان از خانواده های جلبک سبز آبی، کریزوفیتا و پیروفیتا هر کدام شامل 4 جنس، خانواده جلبکهای سبز دارای 3 جنس و زئوپلانکتونها از راسته کلادوسرا، کوپه پودا و روتیفرا شامل 10 جنس می باشد. بنتوزهای بیشه دالان از 5 راسته، یکروزه ها، دو بالان، قاب بالان، سنجاقکها و ناجور پایان شامل 11 خانواده می باشند. ماهیان بیشه دالان به 2 خانواده کپور ماهیان و کپور ماهیان دنداندار زنده زا تعلق دارند که شامل 9 جنس و 9 گونه، بیشترین تعداد گونه متعلق جنس سیاه ماهیان با دو گونه و همچنین 4 گونه از این ماهیان غیربومی است.

Keywords:

لیمنولوژی , بیشه دالان بروجرد , لرستان , ایران