همبستگی ساختن و اندیشیدن در دورانهای دیرین و مدرن

تاریخ تمدن را میتوان از منظر استیلای تفکری متعین، به چهار دورهی پیشاسنتی، سنتی، مدرن و پسامدرن، منقسم داشت، که در هریک از آنها،با وجود سیطرهی نظام تأملی خاص، نقشی کمینه ازبرای دیگر گونههای تعقلورزی نیز بهچشم میآید. فلسفه بهعنوان پایگاه اندیشه، ارتباط دوسویهی تأثیرگذاری و تأثرپذیری را با فرهنگ و ارزشها و سرمشقهای علمی و سیاست حاکم بر هر دوره، برقرار میدارد؛ و معماری هم علیت دوگانهی برساختگی و برسازندگی را با نظریات و هنجارها و ضوابط هر عصر، پایه میریزد. امکان انتخابهای بیشمار، که هیچیک رجحانی بر دیگری ندارد، دلهره و مالیخولیا را -بهتعبیر سورن کییرکهگور- برای انسان نوین بهبار آورده است. مدرنیته، که تأویلی تازه از فرد پیش کشید، و بر مبنای آن، سوژهی خودشناسای اندیشگر دانای یکهی متحد و هویتاش را مطرح نمود، که با وجود استقلال از نیروهای والای خارج از مکان و زمان، از عقل انسانی گریز و گزیری نداشت، فراشدیست پایاننایافتنی از گسستهای درونی: گوهر آن دگرگونیست و از خود فراتر رفتن، و نقدیست مدام بر نابخردانگی جامعهی کهن؛ اما هنگامهای که خود تبدیل گشت به قواعد قطعی متقن، معمایاش رخساره نمود. معمار نوگرا، میکوشد تا بهگونهای مطلق از اپیستمولوژی گذشته جدا شده، و چارچوبهای پیشامدرن را بهفراموشی سپارد. تفکر فلسفی و کنش مهرازی، در چنگال نسبتهای بیثبات و نااستوا ر همیشگی محصورند. اینکه گفتمان معماری، در ارتباط با اندیشهی هژمونیک اعصار مدرن و پیش از آن، پیشینیست یا پسینی، مطمح نظر این مقال است؛ که بهجد جهد مینماید تا بهیاری ترکیبی از تدابیر کیفی و احتجاج منطقی، و با تدقی ق تئوریهای دستگاههای متفاوت تأملی و نمودهای معماری، در همسانی زمانی با یکدیگر، نسبت مشروح را واشکافد. افزودنیست که این تصنیف نحیف، در مسیر صعب فراروی، قصد کوک کردن ساز تقلیلگراییReductionism را نداشته، و از آن دوری میگزیند.

Keywords:

مبانی نظری معماری , تمدنهای پیشانوگرا , سنت , روح مدرنیته