ضرورت و ملاک بدیهیات در فلسفه اسلامی

یکی از مباحث مهم و تأثیرگذاری که در فلسفه اسلامی وجود دارد و امروزه، تحت عنوان معرفت شناسی قابل طرح است، مسئله بدیهیات در حوزه تصورات و تصدیقات است . این مسئله با وجود اهمیت فراوان و نقش بی بدیلش در نظام معرفتی فیلسوفان ما، از زوایای مختلف و به نحو کامل مورد بحث قرار نگرفته است به گونه ای که به جهت ابهامات نهفته در ملاک تفکیک آنها از ادراکات نظری،گاهی یک قضیه نظری به جای یک قضیه بدیهی می نشیند و گاهی یک قضیه بدیهی در جای قضیه نظری قرار می گیرد و مورد چون و چرا واقع می شود. تبیین جایگاه بدیهیات در نظام فکری فیلسوفان اسلامی و ارائه و تشریح وارزیابی ملاک های اصلی مرزبندی بدیهی ات از غیر بدیهیات، مسئله ای است که این مقاله به عهده گرفته است.پاسخ اجمالی این مقاله به مسئله فوق آن است که اولاً، بدیهیات، اساس وخمیرمایه نظام معرفت یقینی را تشکیل می دهند و در غیاب آنها هیچ شناخت یقینی و قابل وثوقی حاصل نخواهد شد . ثانیاً، گرچه در زمین ه تفکیکآنها از معارف غیربدیهی، ملاک هایی در کتب متفکران اسلامی مطرح شده است، لکن اصلی ترین ملاک در تشخیص بدیهیات تصوری ، بساطت این مفاهیم در حوزه بدیهیات عقلی است و اصلی ترین ملاک در تشخیص قضایایبدیهی نیز ، تصدیق پذیری الزامی و بی درنگ آنها توسط عقل بدون نیاز به تصدیقات و استدلال های خارجی است.

Keywords:

بدیهیات , معرفت شناسی , تصورات , تصدیقات , ادراک , معرفت