روششناسی تاریخ نگاری معماری ابن خلدون

توجه به تاریخ، به عنوان وسیله اى براى حل مشکل زمان حال، آن را معنىدارتر از تاریخ سنتى می کند و اشکال هاى تاریخ نگارى سنتى و اخبار تاریخى را پیش می کشد که مستلزم پیدا کردن معیار و محکى براى تشخیص صحیح آن است. بر این اساس، پیش از پرداختن به علم تاریخ باید مبانى آن را مطرح کرد. این استدلال ذهنى موجب ترکیب و فصل بندى «شگفت» و بی سابقه تاریخ ابن خلدون شده است که در آن دانش عمران را به عنوان دانشی جدید تبیین میکند. او تألیف خود را بر یک مقدمه (در معناى عام آن، پیش گفتار) و سه کتاب قرار داده است. مقدمه مهمترین قسمت تاریخ ابن خلدون است. از بررسى مطالب مقدمه برمىآید که در زیر بناى فکرى مؤلف آن یا در غایت تحقیق او بیان گرفتاری هاى جامعه و رفع آنها مورد نظر بوده است و این به لحاظ نسبت نزدیک عاقل و معقول و علت و معلول، طبیعى به نظر مىرسد. در مورد روش تاریخ نگاری معماری ابن خلدون باید گفت وی هم از روش توصیفی همانند پیشینیان خود و هم چنانکه در مقدمه بیان کرده است از شیوه تحلیل منطقی در برخی از توصیفات خود استفاده کرده است که از این نظر موضوعی بدیع است. وی در توصیفات خود نیز به یک شکل عمل نمی کند و برحسب منابع در دسترس و محور کلام، گاه به توصیفی سطحی بسنده میکند و در برخی موارد علاوه بر توصیفات کلی به بیان تاریخچه و نحوه ساخت و مسایل پیرامونی بنا می پردازد. در شیوه تحلیلی، مولف علاوه بر توصیفاتی که ارایه می دهد به تحلیل، نتیجه گیری و گاه به ارایه نکات کاربردی (چنانکه در ساخت شهر) می پردازد.

Keywords:

تاریخ , تاریخ نگاری , روش شناسی , معماری , ابن خلدون , العبر