بررسی تطبیقی و سبک شناختی رثای اهل بیت (علیهم السلام) در شعر دعبل خزاعی و وحشی بافقی (نمونه موردی: قصیده ی «تانیه» ی دعبل و ترکیب بند «کوس بلا» ی وحش بافقی)

مرثیه سرایی همواره به عنوان یکی از ژانرهای مهم ادب عربی و فارسی مطرح بوده و از بسآمد زیادی در دیوان های شاعرانبرخوردار است . رثای شاعران شیعی مسلک، بخشی از ادب عربی و فارسی را به خود اختصاص داده است. مقاله ی حاضر بهبررسی مرثیه سرایی دعبل در قصیده ی «مدارس آیات» و تطبیق آن با ترکیب بند «کوس بلا» ی وحشی بافقی می پردازد. وجهمشترک هر دو شعر پرداختن به موضوع کربلا و شهادت امام حسین (علیه السلام) و مباحث پیرامون آن است. در این مقاله سعیمی شود ضمن پرداختن به مرثیه و انواع آن، وجوه اشتراک و افتراق دو شاعر را در بهره گیری از عنصرهای مورد استفاده در مرثیهی شیعی و خاصه رثای امام حسین (علیه السلام) مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از منهج تاریخی در بیان وقایع و حوادث مهم تاریخی زندگی دوشاعر، صورت گرفته حاکی از آن است که آن دو تحت تأثیر شرایط سخت تاریخی روزگار خود بوده اند. دعبل شعر را با هدفبازنمایی شرایط نامساعد سیاسی و اجتماعی حاکم بر شیعیان سروده است اما وحشی به ساختار و زیبایی شعر اهمیت بیشتریمی دهد؛ به همین دلیل عنصر تخیل در شعر وحشی به نسبت دعبل قوی تر است در حالی که شعر دعبل ارتباط قوی تری با واقعهعاشورا برقرار کرده است.موتیف هایی از قبیل: اسارت،آوارگی، تشنگی،ذکر یاران،هجو و انتقاد دشمنان اهل بیت (ع) و سوگواری برای اهل بیت رسولخدا (ص) از جمله مضامین مشترک دو سروده است.

Keywords:

دعبل خزاعی , وحشی بافقی , رثای اهل بیت علیهم السلام , واقعه عاشوراء , سبک شناسی