امکانسنجی فشردگی فرم شهری با رویکرد فرم شهری پایدار نمونه موردی : شهر بجنورد

در پی افزایش جمعیت شهرنشین و توسعه روزافزون شهرها، یکی از موارد اساسی در راستا نیل به توسعه ی شهری پایدار، تلاش دستیابی به فرم شهری پایدار است. فرم پایدار شهری از تمامی عناصر و اجزای کالبدی قابل رویت شهر، شکل می پذیرد و متشکل از عناصر طبیعی و مصنوع بوده، تبلور فضایی و شکلی فعالیت های جوامع است. فرم شهر، ماهیتی ترکیبی و سه بعدی دارد که نه تنها در سطح، بلکه در حجم نیز تجسم می یابد. از میان ایده های متعدد، شهر فشرده توانست طرفداران بیشتری را به خود اختصاص دهد. شهر فشرده به معنای افزایش استفاده از زمین در مطالعات پیشین به وسیله شاخص های تراکم، ترکیب کربری و افزون سازی مشخص شده است. در برخی مطالعات شهر فشرده را پایدارترین فرم و اهداف توسعه پایدار را در فشردگی شهری متجلی می دانند. این مطالعات مزایای فشردگی را قابلیت دسترسی بهتر به تسهیلات، افزای جذابیت اقتصادی، عدم گسترش افقی و مصون ماندن اراضی با ارزش کشاورزی و زیست محیطی عنوان می کنند. در مقابل پژوهش های دیگری توسعه فشرده را دارای مضراتی چون تراکم های بالای ساختمانی و کاهش استفاده از نور و هوا برای ساکنین و افزایش قیمت زمین می دانند. لذا در مورد چگونگی شکل شهر در حصول به اهداف توسعه پایدار تناقضی وجود دارد. این مقاله با تحلیل نتایج مطالعات در پی پساخ به این سوال اساسی بوده است که آیا فرم شهر فشرده مطابق با اهداف توسعه پایدار است ؟ به منظور پاسخگویی به این سوال فشردگی شهری مشخصاً تعریف و در نهایت این نتیجه حاصل شده است که : نمی توان به طور مطلق افزایش فشردگی را معادل افزایش پایداری در نظر گرفت. بنابراین حد مطلوب فشردگی و پراکندگی با هدف حصول پایداری را می بایست در یک محدوده خاص با توجه به ویژگی های آن محدوده و برقراری تعادل در مزایا و معایب انواع فرم های شهری برای آن مشخص کرد. در این مقاله فرض بر این است که فرم پایدار شهر برای نمونه موردی پژوهش که شهر بجنورد می باشد یکی از عوامل تأثیرگذار بر ارتقاء توسعه شهری آن است. حال، این تأثیرات و شاخص های تاثیرگذار کدام هستند نیز سوال اصلی این پژوهش می باشد. با در نظر گرفتن این ضرورت، مقاله حاضر، یافته های یک تحقیق تجربی در ارتباط با تأثیر متغیرهای فرم شهری پایدار و در نتیجه انتخاب نمونه موردی شهر بجنورد است که بر پایه نتایج بدست آمده از مولفه های فرم شهری پایدار انتخاب گردیده است. در بررسی این تأثیر متغیرهای فاصله از مرکز شهر، زمان پیاده روی تا حمل و نقل عمومی، اختلاط کاربری و تراکم به عنوان متغیرهای فرم شهری پایدار مورد مطالعه قرار گرفته اند. همچنین متغیرهای فراوانی، زمان، طول و وسیله سفر مورد پژوهش قرار گرفته اند. در این ارتباط خصوصیات مختلف فرم شهری انتخاب شده اند. برای دستیابی به اطلاعات مربوط به متغیرهای فرم شهری، به غیر از زمان پیاده روی تا حمل و نقل عمومی، از نقشه های GIS شهر و در ارتباط با متغیرهای رفتار سفر و همچنین زمان پیاده روی تا حمل و نقل عمومی، از پرسشنامه استفاده شده است. تعداد پرسشنامه های این تحقیق 500 پرسشنامه است. برای بررسی ارتباط بین متغیرهای فرم شهری پایدار و ویژگی های وضع موجود شهر بجنورد از تحلیل همبستگی و نقشه شناختی استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر وجود ارتباط بین مولفه های فرم های پایدار شهری و الگوی ساخت کنونی شهر بجنورد است و اثبات گردید و تمام شاخص ها و متغیرها به سود فرم شهری فشرده می باشد و می توان گفت شهر فشرده می تواند برای ارتقاء کیفیت زندگی شهری شهروندان با ایجاد فضاهای پر تحرک، مناسب و جذاب، از نظر انرژی مقرون به صرفه جویی و مشوق حمل و نقل عمومی سودمند باشد.

امکانسنجی فشردگی فرم شهری با رویکرد فرم شهری پایدار نمونه موردی : شهر بجنورد Keywords:

فرم شهری , فرم شهر پایدار , متغیرهای فرم شهر پایدار , شهر بجنورد