پی جویی مواد اولیه فراورده های نسوز در زون گسلی دهشیر، جنوب غرب یزد

کمربند افیولیتی دهشیر با امتداد شمال غرب- جنوب شرق در 80 کیلومتری حاشیه غربی یزد واقع شده و بخشی از کمربند افیولیتی ایران مرکزی محسوب می شود. زمین شناسی منطقه عمدتا متشکل از سنگهای اولیترابازیک (دونیت، هرزبورژیت، لرزولیت)، گابرو، دیاباز، بازالت و سنگهای رسوبی وابسته می باشد. پی جویی کانیهای رسی در منطقه دهشیر برای اولین بار منجر به اکتشاف رسهای خانواده اسمکتیت گردید. مطالعه کانی شناسی این خاکها نمایانگر وجود ترکیبی از ساپونیت، بادلیت و نونترونیت بود. خلوص این نهشته ها بالا بوده و در صورت مقرون به صرفه بودن از نظر اقتصادی در صنایع سرامیک کاربرد خواهند داشت. ضمن پی جویی کانیهای رسی در سرپانتینیتها به رخداد کربناتهای منیزیم در مقیاس وسیع برخورد شد که عمدتا از نوع هونتیت و کمتر منیزیت می باشد. هونتیت ترکیب تئوریک CaMg3(CO3)4 با ترکیب حد واسط دولومیت- منیزیت است که به صورت رگچه ای و نودولی در منطقه یافت شده و تجزیه ششمیایی آن میزان MgO را تا 25% وزنی و مقدار CaO را تا 16% وزنی نشان داد. منیزیت های منطقه عمدتا از نوع مخفی بلورین بوده و با آگرگانهای گل کلمی، رگه ای و توده ای یافت می شوند. عمده ناخالصی منیزیت ها کوارتز است که در مقاطع میکروسکوپی دیده می شود. میزان MgO در منیزیتها تا 45% وزنی میرسد. استفاده از هونیت های منطقه به عنوان ماده خام یا فرآوری شده برای صنایع نسوز نیاز به پژوهش بیشتری دارد. به منظور کاربرد صنعتی منیزیتهای منطقه بایستی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن را مد نظر قرار داد. پی جویی سنگهای دونیتی نیز از دیگر موارد پژوهش بود. مطالعات پترگرافی نشان می دهد که مقدار الیوین در پریدوتیتهای منطقه بالغ بر 90% است. این سنگها ذخیره قابل توجهی را در قسمت های جنوبی منطقه دارند. با توجه به بهره برداری و استخراج آسان، استفاده از این سنگها در صنایع نسوز پیشنهاد می شود. تجزیه شیمیایی نمونه ای از دونیتهای این منطقه مقدار MgO را تا 43% وزنی نشان داد.