پدیدارشناسی بیان معمارانه دیوان حکیم عمر خیام نیشابوری

معماری ؛ جلوه گاه حجم وحجم ؛ تنفیذ ماده در سه بعد فیزیکی هندسی به منظور تحدید فضا و تعالی اندیشه است . حجم در حوزه های مختلفی چون طراحی صنعتی ، ساختمان سازی ، مجسمه سازی و معماری به ترتیبحضوری کاربردی ، ساختمانی ، تزیینی و تلفیقی داشته است . در این میان معماری ایرانی ، از همه ظرفیت های حجم به ویژه ظرفیت های معنایی آن در راستای نهادینه سازی اهداف خاص فرهنگی خود استفاده کرده است . این در حالی است که در جهان معاصر به دلیل رشد دم افزون تکنولوژی ابزاری به جایگاه معنایی حجم و سهم آن در تثبیت نیات ومفاد فرهنگی چندان توجهی نمی شود . لذا دغدغه تحقیقاتی این مقاله ، معاصرسازی دستاوردهای نیاکانی در حوزه قرایتهای هویتی از ماهیت حجم است که البته خود می تواند محمل توجه به الزام ارتقاء و اقتدار زیباشناختی و معنایی درمعماری امروز جهان باشد . در این راستا نویسندگان به عنوان نمونه ای مصداقی به جستجوگری ضابطه مندانه و پژوهشی در دیوان حکیم عمر خیام نیشابوری پرداخته اند ؛ زیرادیوان وی ، حاصل معرفت حضوری و انسی او نسبت به آفرینشدر شکل عام و اجزای آن در شکل خاص آن است .حکیم خیام نیشابوری در این اثر جهانی کوشیده است تا تلقی حکیمانه خود از غایت هستی را با استعانت از زبان حجم و بیان معمارانه به طریقی عارفانه بیان سازد.این مقاله که به روش مطالعات توصیفی تحلیلی نوشته شده است به تببین جلوه های حجم در دیوان وی پرداخته و نتایج آن نشان داده است که تثبیت مفاهیم عارفانه اشعار خیام , آنگاه که با رویکرد به تدابیر هنرمندانه ، معمارانه وحجمی محقق می شود ، تا چه حد می تواند در خاطره های مخاطبان پایدار بماند .

Keywords:

خیام نیشابوری , تدابیر حجمی , حکمت انسی , دیوان خیام نیشابوری , معماری ایرانی