قیاس و سماع نحوی از دیدگاه ابوعلی فارسی

نحویان از همان آغاز پیدایش نحو، به تدوین قواعد زبان عربی که قرآن به آن نازل گشته بود، همت گماشتند. آنان در این راه، چند اصل را مورد توجه قرار دادند : 1) برایتدوین قواعد نحو، تنها به زبان قبایل فصیح و اصیل عرب و نیز راویان مورد وثوق استنادکردند 2) قواعد نحو را بر لغت ( مطرد ) و غالب در میان عرب ها بنیان نهادند و هر چه غیر آن را (شاذ) و نادر دانستند و تنها به ثبت آنها اکتفا نمودند و از نمونه های شاذ و نادرپیروی نکردند. 3) با استخراج قواعد زبان از کلام( مطرد) و غالب عرب های فصیح، کلام غیر منقول را بر کلام منقول حمل کردند و از این طریق، کلام منقول را قیاسی برای نظایر و امثال آن نمونه ها قرار دادند . ( ابوعلی فارسی) از بزرگان نحو در قرن چهارم، درخصوص سماع و قیاس، بر این قول بود که قواعد نحو را باید تنها از لغت غالب در میان عرب ها استنباط نمود و لغت شاذ را تنها می توان به کار برد ولی از قیاس بر آن بایدپرهیز نمود. او همچنین از استشهاد به حدیث پیامبر (ص ) جز در چند مورد خاص و نیز شعر شعرای ( مولد ) اجتناب می کرد. ( ابوعلی ) سماع ، برتر و مهم تر از قیاسمی شمرد و معتقد بود نباید قیاس را، هرچند درست باشد، بر سماع و لغت غالب، ترجیح داد .

Keywords:

ابوعلی فارسی , نحو , سماع و قیاس نحوی , مطرد و شاذ , تاویل نحوی