بررسی و نقد دیدگاه ابن عربی در باب کیفیت عذاب اخروی با تکیه به آثار قرآنی و براهین عقلی

وقتی نام ابنعربی به گوش میخورد، عرفان نظری در ذهن شنونده تداعی میگردد و آدمی میانگارد که جمیع مباحث کتابهای معروف وی صرفا متکفل بیان عرفان ناب اسلام است. مباحثی همچون عذاب نشیه آخرت، خلافت، امامت، ولایت و... لیکن بعد از ژرفنگری در آثار برجسته آن عارف نامدار، آدمی می بیند که بسیاری از مباحث کلامی و حتی فقهی در این کتابها بهنحو برجسته ایی مطرح گردیده و با مباحث عرفانی خلط شدهاست. مسیله وقوع عذاب در نشیه آخرت و ابدی یا غیر ابدی بودن آن، یکی از مباحث جنجالبرانگیز دانش کلام است که هر یک از فرقههای کلام اسلامی طبق مشرب فکری خود در آن باب سخن رانده اند، لیکن هیچ یک از فرقه های گونهگون کلامی وقوع عذاب اخروی و نیز ابدی بودن عذاب دوزخ را برای عد ه ایی از گنهکاران مورد شک قرار نداده بل آن را قطعی دانستهاند و کاملا به نصوص و ظهورات آیات قرآنی پای بند ماندهاند.ابنعربی نیز در آثار عرفانی خود، این مسیله کلامی را با آب و رنگ عرفانی مطرح نموده لیکن به هیچ روی به تصریحات صدها آیه و حتی براهین عقلی پای بند نمانده و با صراحت لهجه، ابدی بودن عذاب بل تحقق خود عذاب و وعیدهای الهی را انکار نموده و مد عی شده که همه آدمیان در جهان بیپایان آخرت برای ابد از نعمات الهی بهرهمند شوند گرچه کیفی ت نعمتهای دوزخیان با بهشتیان در ظهور تجل یات الهی متباین باشند. نویسنده مقاله دیدگاه ابنعربی را مورد نقد قرار داده و با استناد به آیات و براهین عقلی آن را مردود دانستهاست.

Keywords:

عذاب , تعذیب , وعد , وعید , خلود , خالد , جهنم و بهشت