جلوه های طبیعت و طبیعت گرایی در شعر عبدالقادر بیدل دهلوی

کاربردهای ادبی بر پایه ی تشبیه و تصویرسازی های دور از ذهن یکی از وجه تمایز شاعران سبک هندی بخصوص بیدل دهلوی به عنوان یکی از ارکان آن سبک به شمار می آید. علاوه بر این باورهای اساطیری شاعران این سبک را به نوعی در زمره ی شعرایطبیعت گرا هم قرار داده است. عناصر و نمادهای طبیعی در ادب فارسی گاهی به دلیل تشابه به اندام های انسان ، نماد برخی از اعضاء بدن انسان و گاهی بخاطر برخی وجوه اشتراک، نماد برخی خصوصیات آدمی قرار گرفته اند، که شعر بیدل دهلوی خالی از اینلطف و آفرینش هنری نیست. وی با به کار بستن انواع تشبیهات و تمثیل ها و با بهره جستن از نوترین مضامین این ویژگی را به دیگر ابداعات شعری خود علاوه کرده است. بیدل از جمله شعرایی است که هدف عمده ی او از نوشتن شعر، حصول مقصد عالی و غایی،که همان هنر واقعی است ، بوده است. بیدل هنرش را در راه افاده ی اندیشه هایش به کار می گیرد و در توصیف ویژگی هایطبیعت و تبیین وجوه تشابه آن با جامعه ی انسانی نیم نگاهی به عرفان هم داشته است. وی هنر را شامل کمال و فضایل اخلاقی دانسته و به کمک آن به بیان قابلیت های انسان و طبیعت پیرامونش می پردازد. در این پژوهش قصد داریم با نگاهی تحلیلی به جایگاه طبیعت و عناصر طبیعی به طور اعم در شعر سبک هندی و به صورت اخص در شعر شاعر آیینه ها ،- بیدل دهلوی- ، تشبیه و تمثیل هایی که در آن هنرمندانه عناصر طبیعی به انسان و عناصر جسمی و روحی اوارتباط یافته اند، کشف کرده و به نقد و بررسی شان بپردازیم. شیوه ی پژوهش در این مورد متن کاوی بوده، که در آن ضمن ذکر مطالب نظری در مورد آنیمیسم، تناسخ گیاهی و باور اساطیری و جایگاه آن در ادبیات و شعر فارسی مخصوصا شعر شعرای سبک هندی، با نگاهی تحلیلی انسان و وجوه تشابه وی با عناصر طبیعی را در شعر بیدل با ذکر شواهد مورد بررسی قرار دادیم

Keywords:

بیدل , تشبیه , طبیعت , انسان , اساطیر , انسان وارگی , عرفان