ضرورت رعایت اخلاق حرفهای در پژوهش های علمی(اخلاق پژوهشگری)

هدف و زمینه: اخلاق پژوهش، شاخه ای از اخلاق حرفهای است و به اصول اخلاقی ای که پژوهش را از آغاز تا پایان کار هدایت میکنند، میپردازد. تاکنون، بیشترین توجه به اخلاق پژوهش در حوزه پزشکی بوده است، در حالی که به نظر میرسد اخلاق پژوهش در حوزه علوم اجتماعی و انسانی، به این دلیل که یافته ها و نتایج اینگونه پژوهش ها، هم به فرد و هم به محیط فراتر از جامعه علمی مربوط میشود و با ابعاد مختلف زندگی بشر در ارتباط است، اهمیت بیشتری دارد. نادیده گرفتن مسایل اخلاقی در پژوهش گاهی بدون تعمد و صرفا به سبب بی اطلاعی از اخلاق حرفه ای پژوهشگری صورت میپذیرد. در حوزه پژوهش، مطلوب است که روشن شود اخلاق پژوهشگری چه حد و مرزی و چه مسایلی دارد و چگونه تبیین میشود. از این رو، هدف مقاله حاضر، پرداختن به اخلاق پژوهش گری در انجام پروژه ها و پایان نامه های دانشگاهی و تاکید بر لزوم تدوین انجمن هایی یا کمیته هایی به منظور نظارت بر مسایل اخلاقی پژوهش است.روش: این مقاله به صورت مطالعه کتابخانه ای و مروری انجام شده است.نتیجه گیری: برای تبیین اخلاق حرفه ای پژوهش، باید در ابتدا مسایل اخلاقی آن حوزه شناسایی شود و در گام بعد جواب هایی برای این مسایل ارایه شود. جواب این مسایل میتواند براساس مبانی فکری مختلف ارایه شود. این مبانی را میتوان در مکاتب مختلف هنجاری یافت: اخلاق نتیجه نگر، اخلاق فضیلت نگر، اخلاق وظیفه نگر و اخلاق حقوق محور. که خود این مکاتب دارای شاخه های مختلف و متعدد میباشند. لذا جوابهای متعددی برای یک سوال واحد میتوان داشت. در این مقاله راجع به تحلیل مفهومی اخلاق پژوهش، رهیافت های عمده در اخلاق پژوهش، خاستگاه مسایل اخلاقی در پژوهش، اصول اخلاقی در فرآیند پژوهش، کدهای ارزشی و اخلاقی و ویژگی های آنها و... بحث میشود.

ضرورت رعایت اخلاق حرفهای در پژوهش های علمی(اخلاق پژوهشگری) Keywords:

کدهای اخلاقی , اخلاق پژوهش , اخلاق حرفه ای , اخلاق پژوهشگری