بررسی مقایسه ای تاریخ نگاری فریدون آدمین عبدالهادی حایری

نگارش تاریخ ایران را می توان به دو دوره عمده تقسیم کرد: تاریخ نگاری سنتی و تاریخ نگاری جدید. تاریخ نگاری در ایران تا پیش از اشنایی ایرانیان با تجدد غربی، یک دوره هزار ساله تاریخ نگاری سنتی را پشت سرگذارد که روند آن یکنواخت نبود. از سده سوم تا هشتم هجری تاریخ نگاری ایران زمین جهش های بسیار مترقی داشت: برخی از تاریخ نگاران ایران زمین جهش های بسیار مترقی داشت: برخی از تاریخ نگاران در واقعه یابی و واقع بینی روش نقد علمی درستی را به کار می برند، برخی از آنان به تجزیه و تحلیل حوادث علاقه مند بودند و با نتیجه گیری های تاریخی، گام در مسیر تعمیم یافته های خود و نظریه پردازی می گذاردند، دسته دیگری از آنان، به موضوعات اجتماعی و اقتصادی پرداختند، اما به رغم همه محاسن بالا نقص عمده آن، فقدان آگاهی از جریان های اصلی تاریخ بود. از سده هشتم هجری به بعد تاریخ نگاری نیز مانند دیگر رشته های دانش و فن به پستی گرایید، خلاقیت و کنجکاوی علمی مسلمانان سده های اولیه اسلام به تدریج به کندی وایستایی گرایید و برای سرده هایی دراز، هرگونه گرایش به دانش و آزاد اندیشی سرکوب شد و قشری گری به سکه رایج عصر تبدیل گشت، در واقع این امر خود یکی از مظاهر انحطاط عمومی بود که نظام تمدنی اسلام را به تدریج فراگرفت.