حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی و رساله الرحله او

ظهور دولت صفویه در سال 907 و اعلان تشیع توسط شاه اسماعیل اول صفوی، واکنش هایی در جوامع شیعی خارج از قلمرو صفویه، خاصه جبل عامل و عراق عرب در پی داشته است؛ اما متاسفانه دانش ما از این گونع عکس العمل ها به دلیل نبود مدارک کافی اندک است. نیومن بر اساس مجادلات میان محقق کرکی و شیخ ابراهیم قطیفی در مسیله خراج، این نزاع را تعمیم داده، آن را نشانی از واکنش برخی علما نسبت به اعلان تشیع از سوی صفویه و رد آن و حتی نشانی از مجادلات اخباری و اصولی دانسته است؛ در حالی که منازعه میان قطیفی و محقق کرکری، ربطی به اعلان تشیع از سوی صفویه و حتی تشیع مورد حمایت صفویه ندارد و ظاهرا تنها بحثی فقهی یا انتقاد از موضوع محقق کرکی در نزدیکی به قدرت دنیوی است که در سنت اسلامی سخت مورد نکوهش قرار گرفته است؛ خاصه آنکه رفتارهای کاملا ناسازگار شاه اسماعیل اول و کشتارهای بیرحمانه وی که نه با فقه شیعه سر سازگاری داشت و نه با سنت سیاسی سلسله های پیش از او، زبانزد همگان بوده است؛ نکاتی که مورخان دربار صفویه بدون اشاره از ذکر آنها، از کنار آنها گذشته اند، ولی در سفرنامه های تاجران ونیزی که در این عصر به ایران سفر کرده اند، اطلاعات مهمی در این خصوص آمده که گزارش های مورخان عثمانی و برخی کسان که از ایران گریخته اند را به خوبی تایید می کند.