؛ قانون تفسیر ، الاتقان امروز

اگرچه قرن هشتم و نهم هجری را باید دوران ظهور جامع ترین منابع قرآ پژوهی اهل سنت، یعنی البرهان بدرالدین زرکشی و الاتقان جلال الدین سیوطی دانست، اما همچنان جهان تشیع تا قرن حاضر چشم به راه تدوین آثاری جامع در این زمینه بود. اوج وضعیت اسفبار مسلمانان زیرسلطه استبداد داخلی و استعمار خارجی در قرون سیزده و چهارده هجری، متفکران نواندیش و مصلحان خیراندیش حوزه های دینی را به فکر بازگشت به آموزه های اصیل و رهایی بخش اسلام واداشت. سلسله جنبان این خیزش بیداری سیدجمال الدین اسدآبادی بود که رمز پیروزی ملل ستمدیده را در تمسک بی قید و شرط آنها به ارمان های قرآ می دانست. وجه همت او و شاگردانش، از همه مذاهب اسلامی، روشن سازی افکار عمومی و تطهیر نفوس مستعد برادران شیعه و سنی بر مدار بنیان مرصوص قرآن بود. شور برگرفته از شعور محمد اقبال لاهوری نیز در تکامل و ثمردهی این جریان نوپا بی تدثیر نبود، چرا که بازسازی و احیای اندیشه دینی اقبال، تداوم و تکامل طرح بازگشت به قرآن سید جمال بود.