مرزشکنی روایی در داستانهای ایرانی

در این مقاله به تعریف و دسته بندی مرزشکنی روایی و جایگاه آن در داستانهای فارسی پرداخته می شود مرزشکنی روایی عبارت است از آمیختن سطوح گوناگون روایت که به موجب آن ممکن است نویسنده وارد لایه زیرین یا سطح داستان شود و با شخصیت ها به گفتگو بنشیند یا اینکه خود نیز وارد ماجرای داستان شود. همچننی ممکن است شخصیتها از سطح داستانی مربوط به خود بیرون بیایند و وارد جهان مخاطب، نویسنده و راوی شوند این تمهید داستاین در متون روایی پسامدرنیته ای رواج دارد که موسوم به روایتهای فرداستانی هم هستند. مرزشکنی روایی انواع و اقسامی مخاطب، نویسنده و راوی شوند این تمهید داستانی در متون روایی پسامدرنیته ای رواج دارد که موسوم به روایتهای فرادستانی هم هستند. مرزشکنی روایی انواع و اقسامی دارد که می توان چهار گونه عمده آن را بدین قرار برشمرد: 1- مرزشکنی نزولی که به موجب آن نویسنده وارد سطح داستان می شود و ممکن است با شخصیتها هم کنش شود. 2- مرزشکنی صعودی که برحسب آن شخصیتها ممکن است از سطح داستانی خودخارج شوند و ارد سطح روای و نویسنده شود. 3- مرزشکنی هستی شناسی که بر مبنای آن نویسنده راوی، روایت گر یا شخصیت انگار به گونه ای واقعی وارد سطوح زیرین با زبرین می شوند. 4- مرزشکنی بلاغی که به موجب ان نویسنده یا شخصیت فقط نگاهی کوتاه به درون دیگر سطوح می اندازند و یا اینکه با قطع جریان روایت، اتصال کوتاهی با سطوح متناظر ایجاد می کند. این تمهید در برخی متون داستانی فارس پیش از اینکه در منابع روایت شناسی و نقد ادبی به زبان فارسی مطرح شود به کار رفته است رمان کولی کنار اتش داستانهای کوتاه آخرین شب آخرین پلکان و خفاشه بر مبنای مرزشکنی نزولی و هستی شناختی پیش رفته اند. در رمان دل فولاد و داستان کوتاه دوباره از همان خیابانها تمهید مرزشکنی صعودی و هستی شناختی به کار رفته است در داستانهای کوتاه مردی که برنگشت و انتخاب و رمان رود راوی شاهد مرزشکنی بلاغی و اتصال کوتاه هستیم.

Keywords:

نقد ادبی , روایتشناسی , داستان معاصر ایرانی , انواع مرزشکنی روایی