بررسی مفاهیم تاثیرگذار بر معماری معاصر ایران

نخستین آشنایی گسترده ایرانیان با معماری اروپایی در دوره قاجار اتفاق افتاد و تمایل به تقلید و ایجاد بناهایی مشابه در میان اشراف قاجار و سپس مردم میانه حال ایجاد شد. قاجاریان از طریق سفرنامه ها، عکسها و کارت پستال با معماری اروپا آشنا شدند و از این رو ساختمانهای این دوره بدون آگاهی دقیق از قواعد سبکهای اروپایی ایجاد میشدند. در حالی که بسیاری از مورخان تفاوت میان معماری قاجار و معماری اروپا را ناشی از تقلید نادرست از غرب می دانند که فهمی از ریشه های نظری مدرنیته نداشت، دکتر وحید وحدت، استاد تاریخ معماری دانشگاه تگزاس، این تفاوت را به خاطر ریشه های بومی معماری مدرن دوران قاجار می داند. وی با مطالعه توصیفات فضای مصنوع در سفرنامه های ایرانیانی که در دوره قاجار به اروپا سفر کرده اند، به این نتیجه می رسد که نوشته های آنان بیش از آن که توصیف بی طرفانه ای از معماری اروپا باشد، ناشی از فرافکنی آرمانشهری ایرانی بر فضایی فرنگی است.این نگاه ایده آلگرا و تاثیر پذیری از معماری اروپا خلاقیتهای فضایی در معماری قاجار را نسبت به سبکهای قبلی معماری ایرانی افزایش داد و فضاها به گشایش و سبکی متنوع تر در قیاس با الگوهای قدیمی رسیدند. در سال 1243 خورشیدی (1864 میلادی ت الدولهممتحن به عنوان نخستین معمار تعلیم دیده ایرانی در اروپا، به ایران بازگشت و ساخت بناهای مهمی، از جمله مسجد و مدرسه سپهسالار ومجلس شورای ملی .، به او رجوع شد با این حال نتوانست تحول مهمی در معماری عصر خود ایجاد کندلدر اوایل دوره رضا شاه به دنبال برنامههای تجدد طلبانه، گرایشهای متفاوتی به رهبری معماران ایرانی تحصیل کرده اروپا و معماران اروپایی که از طرف دولت به ایران دعوت شده بودند در برابر معماری سنتی پدیدار شد. معماری آنان انعکاس مستقیم تحولات معماری مدرن اروپا بود .(بانی مسعود، ص212(آنان مصالح جدید به ویژه بتن، فولاد و شیشه و روشهای نوآورانه در اجرای سازه را جایگزین روشهای پیشین کردند. مهمترین این تغییرات، استفاده از بتن بود که امکانات بیسابقهای از لحاظ سازه و زیبایی شناسی در اختیار معماران ایرانی گذاشت.( عدل، شهریار و اورکاد، برنارد. ص130 (بزرگترین هدف معماران این عصر تغییر روشهای سنتی ساخت و ساز به شیوههای روز دنیا و ترویج معماری مدرن در ایران رضاشاهی بودفل(بانی مسعود، ص496(در سال 1319 دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سه رشته، از جمله معماری، تاسیس شد. در سالهای بعدی نخستین فارغالتحصیلان معماری دانشگاه تهران وارث نسل اول معماران ایرانی که همگی تحصیلکرده اروپا بودند، شدند. آنان تاثیرگذارترین گروه در تثبیت اصول و مفاهیم معماری مدرن در ایران بودند. از عوامل دیگر گسترش معماری مدرن، آغاز ساخت و ساز شهرکهای و انبوهسازی مسکونی در سالهای دهه بیست و سی خورشیدی بود. تا اواسط دهه 1320 خورشیدی، ساخت واحدهای مسکونی در شهرها و روستاها بیشتر به روش سنتی و با استفاده از مصالح بومی از قبیل خشت، چوب و کاهگل صورت میگرفت. اما از پایان جنگ جهانی دوم، حرکتی برای ساخت واحدهای مسکونی جدید آغاز شد که در آنها از مصالحی مانند آجر، تیرآهن و بتن به کار برده میشد. تا سال 1335 واحدهای مسکونی جدید چهل و چهار درصد بافت شهرری را تشکیل میدادند و تا سال 1345 این نسبت به پنجاه و شش درصد افزایش یافت. در دهه های 1340 و 1350 خورشیدی، گرایش به معماری مدرن از طریق ساخت خانهها و مجتمعهای مسکونی در اوج خود بود.( بانی مسعود، ص243 و صص251-252 و ص257(

بررسی مفاهیم تاثیرگذار بر معماری معاصر ایران Keywords:

عوامل تاثیرگذار , معماری معاصرایران