بررسی مقایسه ای رابطه خالق و مخلوق در مبانی فلسفی سهرودی و ملاصدرا

تطبیق و مقایسه، راه و روشی برای دستیابی به حقایق اصیل است. سهروردی و ملاصدرا موسسان دو مکتب فلسفی در تاریخ فلسفه اسلامی و حکمت هستند. حکمت اشراق سهروردی با حمکت متعالیه ملاصدرا اشتراک و افتراق فراوان دارد. مبانی فلسفه سهروردی عبارتنداز : اصالت ماهیت، تشکیک در ماهیت، امکان اشرف، کثرت واقعیت ها، اضافه بودن علم، انکار حرکت جوهری. فلسفه شیخ اشراق، برمبنای نور است که از نوآوری های وی شمرده می شود. در دیدگاه حکیم سهروردی نحوه فاعلیت حق متعال در نظام خلقت فاعلیت بالرضا است. و این دیدگاه با مبانی فلسفی او کاملا سازگار است. نکته قابل تامل آنکه: نظام فلسفی ملاصدرا فلسفه سهروردی را در برگرفت و تغییر فراوان درآن ایجاد کرد. مبانی مکتب فلسفی ملاصدرا عبارتنداز: اصالت وجود، تشکیک در وجود، وحدت واقعیت در عین کثرت آن، اضافی نبودن علم و حرکت جوهری. مهمترین لازمه این مبانی در بحث رابطه خالق و مخلوق فاعل بالتجلی بودن حق تعالی است. وی در ابتدا اصالت ماهیت را پذیرفت اما در نهایت قایل به اصالت وجود شد و آن را به مثابه نقطه عزیمت خود برای حل بسیاری از مشکلات و مباحث فلسفی و غیر فلسفی قرار داد. اصل تشکیک در وجود نیز، یکی از مفاهیم تعیین کننده در فلسفه صدرایی است. از دیگر مختصات شگرف فلسفه صدرا، نظریه حرکت جوهری است. و در بحث فاعلیت، فاعل بالتجلی به وی نسبت داده شده است. این نظریه با مبانی فلسفی او کاملا سازگار است.

Keywords:

سهروردی , ملاصدرا , مبانی فلسفی , اصالت وجود