بررسی تطبیقی نقوش منسوجات دوره صفوی با قرون اولیه اسلامی ( از قرن اول تا اواخر سلجوقیان )

بررسی نقوش و طرح های به کار رفته توسط هنرمندان یک دوره زمانی در بسیاری موارد انعکاسی از ویژگی های عقیدتی یا اجتماعی – فرهنگی آن دوره زمانی به شمار می رود. لذا علاوه بر اینکه نشان دهنده سطح و جایگاه هنری مردم آن عصر زمانی می باشد تا حد زیادی می تواند اطلاعات مفیدی در خصوص نحوه نگرش و دیدگاه آنان به زندگی به دست دهد. از سوی دیگر بررسی اشتراکات و افتراقات بین عناصر هنری اعصار و دوره های مختلف تاریخ یک ملت انعکاسی است از تفاوت ها و شباهت هایی که در فرهنگ و روحیات مردمان این دو عصر وجود داشته است. هنر فرش بافی از اصیل ترین هنرهای ایرانی به شمار می رود که روند تکامل آن حاصل ذوق و قریحه ایرانیان در اعصار و دوره های مختلف است. با این که کشور ما در طول تاریخ حوادث و رویداد های ناگوار متعددی را پشت سر گذاشته است اما هنرمندان قالی بافی ایرانی در کلیه فراز و نشیب ها توانسته اند حیات و جایگاه این هنر اصیل و بی بدیل ایرانی را حفظ کرده و آن را به دست نسل کنونی بسپارند. در عصر حاضر مطالعه شناخت هر چه بهتر عناصر این هنر در دوره های مختلف تاریخ ایران می تواند هنرمندان را در حفظ و غنا بخشی هر چه بهتر این هنر یاری کند. هدف تحقیق حاضر مطالعه تطبیقی نقوش به کاررفته در قالی و منسوجات عصر صفوی و قرون اولیه ورود اسلام به ایران ( تا اواخر دوره سلجوقی ) است. در هر دو دوره تاریخی هنرهای بافندگی در ایران دچار تغییرات بنیادی شده و به تبع آن در نقوش نیز اصلاحات و تغییراتی بوجود آمده است. روش به کار رفته در این پژوهش توصیفی –تحلیلی بوده است و اطلاعات نیز عمدتا با روش اسنادی و مرور منابع موجود در این خصوص گردآوری شده است. بدین ترتیب ابتدا پیشینه موضوع و سپس تعریف و تاریچه ای از هنر قالی بافی ایران ارایه و در ادامه انواع نقش های به کار رفته در قالی های ایرانی به طور کلی و سپس برای دو عصر مورد نظر جداگانه تشریح شده است. در پایان از طریق مقایسه نقوش ( در دو دوره زمانی )، شباهت ها و تفاوت های آنها تبیین گردیده و نهایتا نتایج حاصل از پژوهش ارایه شده است.

Keywords:

فرش دستباف , دوره صفوی , قرون اولیه اسلامی ( از قرن اول تا اواخر تیموریان )