چگونگی تاویل در قرآن از دیدگاه قرآن

تاویل قرآن همواره در کنار تفسیر آن مطرح بوده است، تا آنجا که در نظر مفسران پیشین، تاویل همان تفسیر قلمداد شده است.1 و براساس همین پندار بوده است که طبری تفسیر خود را جامع البیان عن تاویل آی القرآن نام نهاده و در ابتدای تفسیر آیات، با بیان الکلام فی تاویل الآی به تفسیر آنها پرداخته است. ولی بیشتر مفسران و قرآن پژوهان و به ویژه معاصران، تاویل را غیر از تفسیر دانسته و تفاوت هایی میان این دو قایل شده اند. برخی چون علامه طباطبایی حدود یازده نظریه را در این باب ذکر کرده اند.2درباره اینکه تاویل چیست و تاویل قرآن چگونه است، سخن ها رفته و مقاله ها نوشته شده است. در این میان آنچه بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد این است که تا چه اندازه این گفته ها و نوشته ها مورد تایید قرآن بوده، و تا چه میزان در طرح این بحث، قرآن و دیدگاه آن مورد توجه قرار داشته است در میان صاحب نظران علوم قرآنی و مفسران قرآن، علامه سید محمدحسین طباطبایی از عهده این کار برآمده و تاویل را از دیدگاه خود قرآن به نیکویی بیان نموده است که در این نوشتار ضمن تبیین نظرگاه علامه در تاویل،3 تاویل قرآن را از دیدگاه خود قرآن بیان خواهیم نمود. در پایان نیز برخی از اشکالات وارد شده بر این نظریه را پاسخ خواهیم گفت. نخست باید یادآوری کرد که تاویل در لغت از ماده اول به معنای رجوع و بازگشت به اصل گرفته شده است4؛ از این رو تاویل که مصدر باب تفعیل است به معنای ارجاع و بازگرداندن به اصل می باشد.