بررسی تطبیقی دیدگاه فخر رازی و علامه طباطبایی درباره صفات خبری

از جمله مباحث کلامی در میان مفسران، تفسیر آیاتی از قرآن کریم است که موهم صفات انسان گونه برای خداوند متعال است. مجسمه، اشاعره، معتزله و امامیه در این باب است اختلاف نظر دارند و هر یک با استفاده از رویکرد کلامی خود، این آیات را تفسیر نموده اند. این مقاله پس از مروری کوتاه بر دیدگاه های کلامی مشهور، به تبیین نظر علامه که طباطبایی، مفسر بزرگ معاصر، امامیه، در باب تنزیه خداوند از صفات انسان گونه می پردازد و آن را با دیدگاه فخررازی، از مفسران بزرگ اشاعره، مقایسه می نماید و نشان می دهد که چگونه هر یک دارا بودن صفات انسان دوستانه را منافی با تجرد ذات خداوند متعال می دانند. با تبیین صفات خبری در اثار این دو مفسر بزرگ، می توان به این نتیجه رسید که اعتقاد به تجسیم خداوند مورد پذیرش هیچ کس آنها نیست. علامه طباطبایی معتقد است با پیروی از اهل بیت (ع) و گرفتن اصل معنا، با حذف لوازم، باید معنای نهایی و جدی کلام خداوند در آیات شامل صفات خبری را پس از در نظر گرفتن تمام قراین، از جمله ایات تنزیه و مسایل عقلی، به دست آورد، در صورتی که فخررازی معتقد به تنزیه و تاویل است و در پاره ای موارد به تفویض گرایش پیدا کرده است.

Keywords:

آیات صفات , تجسیم , تشبیه , علامه طباطبایی , فخر راضی