ارزیابی راهبردهای تبیین ارتقای فرهنگ اجتماعی فضای شهر با رویکرد ارتباط غیرکلامی از دیدگاه اسلام (مطالعه موردی:خیابان مدرس کرمانشاه)

نگاه اسلام به فضای شهر به عنوان بستری فرهنگی-اجتماعی، همواره معطوف به گرفتار نشدن انسان در بحران هویت اجتماعی و ایجاد رابطهای مطلوب بین انسان و عناصر فضای شهری میباشد. این مطلب را به روشنی میتوان در آیات الهی قرآن و احادیث امامان معصوم مشاهده نمود. فضای شهری علاوه بر عناصر کالبدی؛ شامل پیامها، معانی و رمزهایی است که مردم بر اساس نقشها، توقعات، انگیزه ها و دیگر عوامل آن را رمزگشایی و درک مینمایند. ابهام در این ادراک، سبب ایجاد بحران هویت فرهنگی و کاهش ارتباطات اجتماعی در فضای شهری میگردد. این در حالی است که در دهه هشتاد قرن بیستم میلادی به بعد ارتقای فرهنگ اجتماعی فضای شهری با پیدایش گرایش های انسانگرایانه در نظریات طراحی محیط که بر نقش فرهنگ و متغیرهای فرهنگی در فضای شهر به عنوان یک وسیله و حوزه ارتباطی که امکان می دهد اطلاعاتی به ما منتقل شود، مطرح گردید. پژوهش حاضر با توجه به تاکید اسلام بر افزایش مطلوب تعاملات اجتماعی و بهبود روابط انسان و محیط اطرافش، با هدف تبیین چگونگی ارتقای فرهنگ اجتماعی شهر با رویکرد ارتباط غیرکلامی انجام گرفته است. جامعه مورد پژوهش را کارشناسان و مردم، تشکیل داده؛ که بر این اساس جهت پاسخگویی به سوالات پرسشنامه، افراد از روش تصادفی ساده، و کارشناسان ابتدا از روش تصادفی و سپس با روش خوشه ای انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها با توجه به نتایج فرآیند SWOT، از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و در قالب نرمافزار EXPERT CHOICE ، استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که آنچه محیط کالبدی را به عنوان بستر ارتباطی غیرکلامی بیان میکند؛ در اصل نمادها و سمبلهای محیطی مشترک اجتماعی از یکطرف و از طرف دیگر قابلیت محیطی در تامین و گسترش این بعد از نیازهای انسانی است. در اصل همه انسانها دارای نیاز اجتماعی هستند و در هرم نیازهای انسانی در جستجوی تعلق به مکان و عناصر محیطی میباشند. در همین راستا مولفههایی از جمله؛ مفهوم گذار، دیدوفضای و نقشه شناختی؛ ارتقای فرهنگ اجتماعی شهر را در چارچوب ارتباط غیرکلامی موجب میشوند. جهت دستیابی علمی و عملی به مولفه های مورد نظر در طراحی فضای شهری، استفاده از شاخص هایی مانند؛ سلسله مراتب، انسان مداری، پرسپکتیوهای طبیعی و مصنوعی، سرعت پیاده و سواره و جهت یابی شهروندان، مورد نظر است. همچنین این نتایج بیانگر ضرورت بکارگیری عملی این عناصر در طراحی فضای شهری توسط مدیران و طراحان جهت دستیابی به اهداف پژوهش میباشند

Keywords:

اسلام , فرهنگ اجتماعی , فضای شهری , ارتباط غیرکلامی , خیابان مدرس کرمانشاه