تاثیر هنجارها بر روند ترجمه (موردپژوهی: ترجمه های معاصر قرآن مجید)

به اعتقاد گیدیون توری، ترجمه رفتاری مبتنی بر هنجار است، مترجم در جریان آموزش های مستقیم و غیرمستقیم خود، هنجارهای زبانی، فرهنگی و اجتماعی متداول میان مترجمان اثر خود را می آموزد و آن ها را آگاهانه یا ناآگاهانه در شیوه ترجمه خویش به کار می برد به عبارت دیگر، ترجمه تحت تاثیر محدودیت های زمانی، اجتماعی و فرهنگی که فرهنگ مقصد و ترجمه اعمال می کند صورت می گیرد. با این حال به اعتقاد توری، مترجمان در پذیرش یا رد هنجارها آزادی دارند هرچند که عموما تمایل دارند از هنجارها تبعیت کنند چون تبعیت از هنجارها پاداش به دنبال دارد و نقص هنجارها ممکنست با طرد یا مخالفت روبرو شود نکته این تحقیق بر اساس این فرضیه است که در دوره معاصر عمدتا پر از پیروزی انقلاب اسلامی، تاکید شدید در ترجمه قرآن پدید آمد که ریشه های اجتماعی و فرهنگی دارد. این سبک جدید برخلاف سبک تحت الفظی پیش از خود و در تقابل با آن مشخصا سبکی ادبی است تا قبل از انتشار ترجمه مرحوم قمشه ای ترجمه ها تحت االفظی بودند و هنجارهای ترجمه و انتظارات خوانندگان قرآن بر یکدیگر منطبق بود. پس از انتشار ترجمه مرحوم آقا شیخ، حرکت متفاوت به سوی سبک جدید آغاز شد، سنگی ادبی که رد پای آن به وضوح در تمامی ترجمه های معاصر قرآن دیده می شود. بنا بر فرضیه تحقیق، ترجمه های متعددی که در این دوره به چاپ رسیده اند مثالی از تاثیر هنجارها به ترجمه است. اگرچه انتظار می رود که از ترجمه قرآن تجربه ای زبانی و سبکی متفاوت باشد ولی تحقیق نشان می دهد که همه ترجمه ها در صد اشتراک دارند و در تفسیر معنی قرآن است که با یکدیگر متفاوت اند و با توجه به اینکه کسانی که به ترجمه قرآن پرداخته اند غالبا جدید به حساب می آید می توان ترجمه های معاصر قرآن را طبع آزمایی ادبی مترجمان ادیب در حوزه ترجمه قرآن نامید.

Keywords:

هنجار , سبک ادبی , ترجمه تحت اللفظی , ترجمه معاصر