مطالعه ی فنی تزیینات طلاکاری در کتیبه های سنگی کلیسای وانک دراصفهان

طلاکاری روی سنگ از جمله تزیینات ارزشمندی است که به واسطه ی ساختار لایه لایه و حساسش، در معرض آسیب و نابودی کامل قرار دارد. امروزه تعداد معدودی از نمونه های این تزیینات در هنر ایران شناسایی شده اند. مهمترین دلیل این مسیله میتواند از بین رفتن این تزیینات در طول سالیان متمادی باشد. این پژوهش به مطالعه و بررسی ویژگیهای فنی یک نمونه از این تزیینات واقع در کلیسای وانک و متعلق به دوره ی صفوی پرداخته است. هدف از این پژوهش، شناخت ویژگیهای فنی تزیینات طلاکاری بر روی کتیبه های سنگی کلیسای وانک در اصفهان متعلق به دورهی صفوی است. این تزیینات معماری، به دلیل بی توجهی و با گذر زمان و به سبب حساسیت ساختاری در معرض نابودی و فراموشی قرار گرفته است. مطالعات و شناسایی نمونه های برجای مانده، تاکنون، حاکی از آن بود که طلاکاری روی سنگ در ایران به 4 روش انجام میگرفته است: -1 ترصیع، -2 استفاده از فویل یا ورق ضخیم طلا، -3استفاده از ورق نازک طلا یا روش طلاچسبانی و در نهایت -4 برجسته سازی مطلا (لایه چینی روی سنگ). بررسی و شناسایی نمونه های مربوط به هنر ایران پیش از اسلام، نشان دهنده ی رواج این تزیینات در ایران پیش از اسلام است. همچنین نمونه هایی مربوط به هنر ایرانی- اسلامی به ویژه در سه دوره ی متاخر صفوی، زندیه و قاجار شناسایی شده است. در اینجا مطالعه ی ساختار یک نمونه از تزیینات طلاکاری روی سنگ متعلق به دوره ی صفوی نشان از کاربرد ورق طلا با عیار بالا و یک مادهی روغنی به عنوان چسباننده ی ورق طلا داشت. از آزمون کوره برای شناسایی ورق فلزی، از روش دستگاهی SEM-EDS برای آنالیز عنصری ورق فلزی و از روش دستگاهی FTIR به همراه مطالعات میکروسکوپی برای شناسایی مادهی واسط چسباننده ی ورق فلزی بر سطح سنگ استفاده شد. روش مورد استفاده در اجرای تزیینات طلاکاری این کتیبه، تکنیک طلا چسبان و به روش طلاکاری روغنی است. در این پژوهش، روش تحقیق، تحلیلی- تجربی و روش یافتهاندوزی کتابخانهای، میدانی- مشاهده ای و آزمایشگاهی است. در نهایت با تحلیل اطلاعات گردآوری شده، نتیجه گیری حاصل شده است.

Keywords:

طلاکاری روغنی , طلاچسبان , SEM-EDS , FTIR , تزیینات روی سنگ , کلیسای وانک