نقش شبکه مادی ها درتحولات سازمان فضایی اصفهان، از آغاز تا پایان دوره صفوی

از مهم ترین و ابتدای یترین عوامل شکل بخشی یک شهر و تحولات آن، عوامل طبیعی است. کوه ها، رودخانه ها،سواحل و دره ها ازجمله مولفه های نیروی طبیعی است. از میان این عوامل، نحوه تامین آب در زیست یک شهرو شکوفایی آن، نقش مهمی دارد. پاسخ هر زیستگاه به نیاز آب، بخشی از فرهنگ هر شهر است. یکی از عواملمهم که تحولات شهر اصفهان را در دوره های مختلف هدایت می کرده و به سازمان فضایی این شهر در دوره هایمختلف شکل داده، رودخانه زاینده رود بوده است. اما چگونگی تاثیر این رودخانه بر تحولات اصفهان تحقیق زیادیصورت نگرفته است. یکی از مهم ترین مولفه های اثر زاینده رود بر تحولات این شهر، شبکه زیرساختی مادی ها بودهاست. این شبکه بر مکان یابی شهر اصفهان، برای رشد و توسعه شهر، استخوان بندی اصفهان تاریخی و مسیر بازار،مکان یابی دولتخانه صفوی، ایجاد محلات جدید به خصوص در دوره صفوی، آبیاری باغ های اطراف شهر، سطحآب زیرزمینی شهر که برای مصارف مسکونی استفاده می شد و... تاثیر گذاشته است. مادی ها در ابتدا وظیفه آبیاریزمی نهای کشاورزی هسته های اولیه شهر را داشتند، اما با به هم پیوستن این هسته ها، برخی از این مادی ها و به طورمشخص مادی فدن، به مثابه یک زیرساخت توسعه عمل کرده و سازمان فضایی شهر را شکل دادند. پژوهش حاضردر تلاش است تا از روش تحلیل محتوا و مطالعه تاریخی تفسیری در انجام تحقیق استفاده کند. تحلیل اطلاعاتبراساس مطالعه اسنادی و کتابخانه ای صورت پذیرفته است. مطالعات نشان می دهد در دوره صفوی و با افزایشناگهانی و انفجاری جمعیت، مادی های جدید متاثر از استخوان بندی تازه شهر مکان یابی و ایجاد می شوند. شبکهمادی های اصفهان در طراحی دولتخانه صفوی و محلات تازه و دیگر تاسیسات کلیدی تاثیر گذاشته است. به طورکلی، تحولات شهر اصفهان تا قبل از دوره صفوی، متاثر از نیروی طبیعی و به ویژه زاینده رود و شبکه مادی ها بودهاست. اما در دوره صفوی، نیروهایی که در تحولات شهر ایفای نقش کردند، متکثرتر شده و نیروهای اجتماعیسیاسی ایدیولوژیک نیز در کنار نیروی طبیعی اهمیت یافتند. درنهایت نیز با استفاده از مطالعات انجام شده و مقایسهتطبیقی نقشه های تاریخی، نقشه جدیدی از شبکه مادی ها بازترسیم می شود و موقعیت یابی بناهای اصلی و سازمانفضایی اصفهان در دوران پیش از صفوی و پس از آن و رابطه شبکه مادی های اصفهان با آ نها تدقیق خواهد شد.

Keywords:

اصفهان , شبکه مادی , سازمان فضایی , مادی فدن , سلسله صفوی