حفاظت معماری و نسبت آن با تاریخ معماری، با نگاه به تجربه حفاظت در ایران

حفاظت معماری و تاریخ معماری هریک مفهوم و حوزه جداگان های دارند. حفاظت حفظ اثر تاریخی و استمرار حیات آنرا دنبال می کند و تاریخ معماری به دنبال شناخت و فهم معماری گذشته است. حفاظت با بناهای تاریخی که شواهدتاریخ معماری محسوب می شوند، سروکار دارد که علاوه بر سرنوشت این شواهد، تحقیق تاریخ معماری نیز اهمیتمی یابد. در این تحقیق، به دنبال آنیم که بفهمیم رابطه حفاظت معماری و تاریخ معماری چگونه به وقوع می پیوندد و دراین رابطه، چه نسبتی میان این دو قابل تصور است هدف از این نوشتار، فهم این نسبت برای پیشبرد تاریخ معماریایران است. روش تحقیق به کاررفته، توصیفی تحلیلی و با اتکا به استدلال های عقلی است. راه به دست آوردن داده هاکتابخانه ای و در موارد محدود، مشاهدات میدانی بوده است. برای تبیین موضوع حفاظت در جایگاه عمل و جایگاه نظرشناسانده شده و تاریخ معماری در دو معنای تاریخ (1) معماری و تاریخ (2) معماری به کار رفته است. نقطه تلاقی واشتراک حفاظت و تاریخ معماری در فضای کاری حفاظت و در دو پرده اصلی به وقوع می پیوندد. پرده نخست مربوطبه مطالعات مقدماتی حفاظت است؛ زیرا اثر تاریخی (اثر معماری) را به درستی نمی توان مرمت کرد مگر آنکه به درستیشناخته شود و بخش مهمی از این شناخت در حوزه تاریخ معماری روی می دهد. پرده دوم در حین انجام عملیاتحفاظتی روی می نماید. به این نحو که ممکن است نشانه هایی در بنای تاریخی آشکار شود که تا پیش از این شناختهشده نبود؛ این آثار درواقع شواهد تازه ای است که دستمایه ای برای تاریخ معماری محسوب می شود. نحوه عملحفاظت و تاریخ معماری، آ نها را در نقش پیش برنده (خادم) یا سدکننده (مانع) نسبت به هم آشکار می کند. تجربهحفاظت در ایران نیز بیان کننده رابطه میان حفاظت و تاریخ معماری است که آغاز جدی آن از میانه دهه 1340 شاست. تاریخ نگاری معماری بناها و مجموعه هایی از قبیل مسجدجامع اصفهان، کاخ عالی قاپو، کاخ چهلستون اصفهان،مسجدجامع اردستان، گنبد سلطانیه و دیگر بناها در حین حفاظت و مرمت به انجام رسید. مطالعات منتشرشده نشانمی دهد شناختی که در حین حفاظت از بناها حاصل شده، مبتنی بر شواهد و اسناد پنهان در بنا بوده و نسبت بهتاریخ نگاری هایی که از را ه های دیگر حاصل شده، متفاوت است.

Keywords:

حفاظت معماری , مرمت , تاریخ معماری , تاریخ نگاری معماری ایران , باستان شناسی