بررسی جایگاه مشارکت عمومی در قوانین و فرآیندهای ارزیابی اثرات محیط زیستی (مطالعه موردی: ایران، آفریقای جنوبی و پاکستان)

ارزیابی اثرات محیط زیستی نوعی ابراز برنامه ریزی است که از آن به عنوان مولفه ای اساسی در تصمیم سازی یاد می شود. ازجملهاصول بنیادی این ابزار، ماهیت مشارکتی آن است به طوریکه مشارکت عمومی به عنوان بخش جدایی ناپذیر از ارزیابی اثراتمحیط زیستی شناخته می شود. در قوانین کشورهای توسعه یافته، انجام ارزیابی بدون دخالت و نظر مردم و جوامع محلی، فاقدمفهوم و محتوا میباشد و صرفا یک تمرین فنی و ابزار توجیه کننده سیاسی در برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست است.تحقیق حاضر تلاش نمود تا به بررسی جایگاه مشارکت عمومی در ارزیابی اثرات محیط زیستی در ایران، آفریقای جنوبی وپاکستان (به عنوان دو کشور در حال توسعه) بپردازد. به این منظور مقایسات تطبیقی میان قوانین و فرآیندهای ارزیابی در سهکشور صورت پذیرفت و از هر کشور پنج گزارش جهت بررسی نحوه اجرای قوانین، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بررسی حاکیاز این مساله میباشد که عدم توجه کافی به جایگاه مشارکت عمومی در مبانی قانونی و آیین نامه ها در ایران، منجر به ضعفاساسی در میزان، سطوح و روش های مشارکت عمومی در گزارش های ارزیابی شده است. به طوریکه از نمونه مورد بررسی درداخل کشور، تنها 20 درصد گزارش ها، آن هم به شکلی محدود تنها به ارایه برنامه مشارکت عمومی اکتفا کرده اند. این درحالیاست که در کشورهای مورد بررسی توجه کافی به جایگاه مشارکت عمومی در مبانی قانونی، به صورت اجرایی در گزارشها نیزظهور یافته است به طوریکه از گزارشهای نمونه گیری شده، 90 درصد آنها به اجرای برنامه مشارکت عمومی پرداخته اند. لذاتجدیدنظر در قوانین و فرآیندهای ارزیابی اثرات محیط زیستی درجهت ارتقاء مشارکت عمومی در ایران کاملا ضروری به نظر می آید.

Keywords:

مشارکت عمومی , ارزیابی اثرات محیط زیستی , قوانین و فرآیندها , مقایسات تطبیقی