ارزیابی محیط زیست با کمک بی مهره گان پایشگر زیستی (مرور سیستماتیک)

گسترش شهرنشینی، تو سعه صنایع، معادن و کشاورزی موجب آلودگی محیط زیست از جمله منابع آبی موجود در کره زمین شده ا ست از جمله این آلاینده ها که با ورود به منابع آبی خطرات عمدهای بر محیط زیست برجای گذاشته فلزات سنگین میباشد. فلزات سنگین ازجمله آلاینده هایی هستند که می توانند در بافت های جانداران تجمع کنند و صدمات جبران ناپذیری بر سلامت آنها بر جای گذارند. در میان آبزیان، رده نرمتنان با توجه به تغذیه ریزه خواری جایگاه ویژهای در زمینه تجمع فلزات سنگین دارد. در ایران مطالعات زیادی در خصوص نرمتنان بخصوص صدفها و آلودگیهای فلزات سنگین آب انجام شده است، ولی یک مرجع معتبر و مدون دراین ارتباط وجود ندارد. بنابراین ضروری به نظر رسید تا مروری بر مطالعات موجود در زمینه استفاده از نرمتنان به عنوان پایشگر زیست محیطی فلزات سنگین صورت بگیرد.مواد و روش: بر اساس قواعد مطالعات مروری سیستماتیک، برای این مطالعه تمام اسناد مرتبط با مطالعات استفاده از نرمتنان به عنوان پایشگر آلاینده ها بخصوص فلزات سنگین ازجمله مقالات چاپ شده در مجلات، مقالات ارایه شده در همایشها، پایان نامه ها و طرحهای تحقیقاتی انجام گرفته در ایران صرفا0 از پایگاه های اطلاعاتی همچون Science Direct ،Google Scholar، SID، Iran Doc و Magiran با کلید واژه های اختصاصی جمعآوری شدند.ا سناد غیرمرتبط حذف شده و اسناد مرتبط با مطالعه حاضر انتخاب شده و اطلاعات موردنیاز از آنها استخراج شد.یافته ها: در گام اول این مطالعه، تعداد زیادی سند مرتبط با اهداف مطالعاتی مختلف در زمینه بنتوزها به دست آمد. پس از مطالعه این اسناد، نهایتا 15 مقاله و 3 پایان نامه که به لحاظ محتوایی در چارچوب مطالعه حاضر قرار گرفتند برای بررسی نهایی به منظور استخراج اطلاعات مورد نظر انتخاب شدند. یافته های این مطالعه نشان دادند که مطالعات نرم تنان به عنوان پایشگر زیستی فلزات سنگین صرفا0 در 9 منطقه آبی انجام گرفته اند. بیشترین مطالعات بر روی صدف دوکفه ای از جنس Saccostrea cucullata انجام شده است و تنها یک مطالعه بر روی حلزون آب شیرین از جنس Thais savignyi انجام شده است. همچنین تجزیه و تحلیل تنوع سطوح فلزی در بافت صدف، نشان داده که پوسته بافتی حساس برای تعیین سطح سرب و کادمیوم است و بافت نرم نرمتنان بافتی حساس برای تعیین سطح سایر فلزات میباشد.نتیجهگیری: ایران×بهتناسب×وسعت×جغرافیایی×بالا،×دارای×تنوع×غنی گونهای×از×نرمتنان×است×و×تصور×میشود گونه های×ناشناختهی×زیادی×همچنان× وجود×دارند. بیشتر مناطق×ایران×از×نظر×بررسی×نرمتنان بومی×دست نخورد بوده×و×لازم×است×پژوهشگران×در×تحقیقات×خود×این×مناطق را×نیز×مدنظر× قرار×دهند. همچنین علاوه بر آلودگی پایدار فلزات سنگین سایر آلاینده های دیگر از جمله آفتکشها و شوینده ها نیز از طریق رواناب سطحی، فاضلاب شهری، پسابهای صنعتی، کشاورزی وارد آبهای ساحلی و دریایی میشوند که بایستی میزان حساسیت نرمتنان را نسبت به این آلاینده ها سنجید و بررسی کرد که آیا این موجودات میتوانند برای سایر آلاینده ها هم به عنوان پایشگر زیستی استفاده شوند یا خیر.

Keywords:

نرم تنان , پایش زیستی , فلزات سنگین