ارزیابی اثرات تخریب پروژه های توسعه ای بر محیط زیست با تکیه بر بهره برداری بی رویه از شن و ماسه بستر رودخانه ها

امروزه محیط زیست بویژه رودخانه ها جدا از تغییرات طبیعی خود، تحت تاثیر دخالتهای نادرست انسان در معرض دگرگونی های زیادی قرار دارند. یکی از این دخالتها که در جهت تهیه مواد اولیه برای پروژه های توسعه ای و فعالیتهای پردامنه ساختمانی و عمرانی انجام می شود، بهره برداری بی رویه و غیر اصولی از شن و ماسه بستر رودخانه ها می باشد. در نتیجه رودخانه ها که یکی از مهمترین اکوسیستمهای بیوسفر محسوب می شوند روز به روز صدمات بیشتری دیده و مطلوبیت زیستگاهی خود را از دست می دهند. بهره برداری از شن و ماسه همواره پیامدهای زیست محیطی فراوانی را بطور مستقیم یا غیر مستقیم به دنبال خود دارد اما همیشه بی درنگ و به آسانی خود را هویدا نمی سازد. مهمترین پیامد ناشی از عملیات بلندمدت استخراج شن و ماسه، تخریب اکوسیستم رودخانه می باشد. مقاله حاضر پیامدهای زیست محیطی ناشی از بهره برداری بی رویه از شن و ماسه بستر رودخانه ها را که به عنوان مواد اولیه در پروژه های عمرانی و توسعه ای مورد استفاده قرار می گیرند، مورد بررسی قرار می دهد. مهمترین این پیامدها عبارتند از: محروم شدن آبزیان از تولید مثل طبیعی در اثر تخریب تخم ریزگاههای آنها؛ تخریب اجتماعات گیاهی و جانوری؛ کاهش کیفیت آب رودخانه؛ فرسایش بستر و کناره رودخانه ها؛ افزایش غلظت مواد رسوبی در آب رودخانه که سبب اختلال در حیات آبزیان می گردد؛ کاهش فعالیتهای صید وصیادی؛ وارد شدن گونه های مهاجم و غیر بومی؛ کاهش ظرفیت خود پالایی رودخانه؛ شور شدن سفره های آب شیرین در اثر نفوذ آب شور به آن کاهش مهاجرت پرندگان به رودخانه در اثر افزایش صداهای مکانیکی؛ کاهش زیبایی شناسی، ارزش تفرجگاهی و توریستی چشم انداز رودخانه و غیره.