نسبت قضا و قدر با جبر و اختیار در روایات امام صادق (ع) با رویکرد فلسفی _ کلامی

از نظرگاه امام صادق (ع) خدا بندگان را در افعالشان ناگزیر نکرده ( جبر ) و کارهایشان را نیز به آنها واگذار نکرده ( تفویض ) بلکه راه میانه ای را با عناوینی چون لطف الهی و امربین الامرین معرفی کرده اند. از دید فیلسوفان، افعالی که از انسان صادر می شود مستند به یک سلسله اسبابی است که در طول یکدیگر قرار گرفته؛ چون اختیار انسان یکی از اسباب وقوع فعل است، فعل مستند به او میباشد، و چون توانایی اش از خداست پس فعل مستند به خدا هم می شود. نظریه های برجسته متکلمان امامیه در تفسیر امربین الامرین از این قرار است که: 1 خداوند توانایی انجام دادن افعال را به انسان می بخشد اما او را امر و نهی می کند. (2 خدا علت بعید و انسان علت قریب کردارهایش است. (3 انسان افعالش را با اراده خویش، اما با استعانت از خدا انجام می دهد.