بررسی نقوش تزیینی کاشی هفترنگ در معماری خانه های شیراز در دوره پهلوی

در بافت پهلوی ساز شیراز مجموعه ای از خانه های مسکونی وجود دارد که با طراحی معماری مدرن ساخته شده، اما در تزیینات آنها از تکنیکها و نقوش سنتی استفاده گردیده است. کاشی هفت رنگ یکی از شیوه های تزیینی متداول در تزیینات معماری این نوع از خانه هاست. استفاده از این تزیینات در نماهای داخلی و خارجی خانه های شیراز در دوره پهلوی نمونه بدیعی از تلفیق سنت و مدرنیته در معماری معاصر ایران محسوب میشود و بررسی ابعاد آن میتواند به شناخت بهتر از معماری ایران در دوره معاصر بینجامد. بر این اساس، در این مقاله ویژگیهای تزیینی و تنوع نقوش کاشی هفترنگ در تزیینات معماری خانه های شیراز در دوره پهلوی به شیوه توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. اطلاعات این مقاله به شیوه میدانی و کتابخانه ای گردآوری شده است. بدین منظور ضمن بررسی محدوده بافت شهری شیراز در دوره پهلوی، تزیینات کاشی 20 خانه از نظر تنوع مکانی، تنوع قاببندی، و تنوع طرح و نقش بررسی و طبقه بندی شده است. مطابق یافته های این تحقیق تنوع قابهای کاشی هفترنگ در تزیینات خانه های شیراز در دوره پهلوی در هشت نوع مستطیل، مربع، ترنج بزرگ، اشکال ترکیبی5 هندسی، سطوح منحنی، دو گوش قایم، قاب پنجره و تاج دیده میشود. بیشترین نقش مورد استفاده در نمونه های مورد مطالعه نیز از نوع اسلیمی و ختایی است. نقوش انسانی نیز به شکل نقش باستان گرایانه یا مینیاتور یا چهره های انسانی ساده تصویر شدهاند. نقوش اسلیمی و ختایی، گل و مرغ و انسانی گاه واقعگرایانه و گاه انتزاعی رنگ آمیزی شده و رنگ زمینه غالب در قاب کاشی های این دوره نیز فیروزه ای و لاجوردی است.

Keywords:

تزیینات معماری , کاشی وکاشی کاری , معماری خانه , دوره پهلوی , شیراز