کندی چرخه تامین منابع مالی در کشور و آینده طرح تحول نظام سلامت ایران

منابع مالی، عنصر مهم مراقبت های سلامتی است اما نمی تواند به طور بالقوه مراقبت سلامت موثر، کارا و عادلانه تولید کند. صرف هزینه سلامتی بیشتر و تزریق منابع مالی افزون تر به بخش سلامت لزوما به معنی پیامدهای سلامتی بهتر نیست. حصول به پیامدهای سلامتی مطابق با اهداف نظام سلامت مستلزم بهره گیری از روش ها و سیاست های مناسب تامین مالی و اطمینان از تداوم مالی است(WHO,2010. WHO, 2013). . تجارب بدست آمده از برخی کشورهای منطقه مدیترانه شرقی و سایر کشورها در تخصیص سهم بخش بهداشت از تولید ناخالص ملی و مقایسه پیامدهای سلامتی آن ها موید همین امر می باشد. تغییر در نظام تامین و تخصیص منابع مالی مراقبت های سلامتی یکی از مهمترین و چالش برانگیزترین تصمیم های سیاستی در نظام سلامت بسیاری از کشورهای جهان است. بسیاری از کشورهای مختلف جهان در تامین منابع مالی نظام های سلامت خود به منظور اجرای سیاست های مختلف با چالش های متعددی روبرو هستند(Frenk, Gómez-Dantés, & Knaul, 2009).با تغییر فضای سیاسی کشور بعد از تغییر دولت، فضا برای اجرای برنامه های جدید فراهم شد. وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی از این فضای بوجود آمده استفاده کرد و با ارایه برنامه خود تحت عنوان طرح تحول سلامت، تعهد سیاسی و اجتماعی لازم را برای اجرای آن فراهم ساخت. با اجرای طرح تحول سلامت، منابع نظام سلامت از محل بودجه عمومی به طور چشمگیری افزایش یافت و نه تنها بسته های در نظر گرفته شده در این طرح به سرعت به مرحله اجرا درآمد بلکه بسته های دیگری نیز به آن اضافه شد. با اجرایی شدن طرح، مشکلات کم کم بروز پیدا کردند که از مهمترین آنها می توان افزایش فزاینده هزینه های سلامت و ناپایداری منابع تامین مالی این طرح اشاره کرد.هرچند افزایش منابع عمومی نظام سلامت عمدی و برنامه ریزی شده بوده ولی اگر این افزایش همراه با کاهش پرداخت از جیب نباشد در واقع طرح تحول صرفا به افزایش هزینه های بهداشت و درمان کشور انجامیده است. یکی از انتقادات اصلی وارد بر این طرح ناپایداری منابع مالی پیش بینی شده و همچنین عدم پیش بینی صحیح بار مالی اجرای این طرح بر سایر تامین کنندگان منابع نظام سلامت از جمله سازمانهای بیمه گر می باشد. طوری که در حال حاضر سازمانهای بیمه گر سلامت به شدت دچار کسری منابع شده و تاخیر در بازپرداخت صورتحسابهای ارسالی مراکز ارایه کننده خدمات گاها به یکسال رسیده است. این موضوع به چرخه تامین مالی و نقدینگی در نظام سلامت آسیب وارد کرده و مراکز ارایه کننده خدمات، شرکتهای تولید و توزیع کننده دارو، شرکتهای پیمانکاری و سایر طرفهای قرارداد دانشگاههای علوم پزشکی را با مشکل اساسی مواجه ساخته است. برای اطمینان از موفقیت طرح در بلندمدت؛ بهره گیری از مکانیسم های تحلیل و ارزشیابی(Coveney, 2010; Hercot, Meessen, Ridde, & Gilson, 2011) و الگوسازی بر پایه شواهد موجود و آگاهی از پیامدها و اثرات حاصل از آن ضروری می باشد(K. Buse, 2008). در شرایط کنونی یکی از مهمترین دغدغه های ذهنی ذینفعان نظام سلامت کشور تامین منابع مالی برای تداوم اجرای طرح در سالهای آتی می باشد. از این رو تحلیل تصمیم سیاستی مربوط به طرح تحول نظام سلامت در حوزه تامین مالی گامی مهم در جهت آگاهی از موفقیت ها، شکست ها و برنامه ریزی برای تدوین و اجرای سیاست های موفق در آینده است(Weimer DL,2005).

Keywords:

طرح تحول , نظام سلامت , تامین منابع مالی , ایران