مروری بر عوامل اقتصادی - اجتماعی تعیین کننده سلامت با محوریت عدالت در نظام سلامت

مقدمه: عدالت هدف اصلی بسیاری از سیستم های مراقبت های بهداشتی است، که به معنای عدم تبعیض و رعایت منصفانه تفاوت ها است. تحقق عدالت در نظام سلامت متاثر از عوامل مختلفی است که در این میان عوامل اقتصادی نقش مهمی در حصول عدالت و ایفای رسالت نظام سلامت دارند. نابرابری های اقتصادی از آنجا که دسترسی گروه های وسیعی از شهروندان را به نیازهای اولیه محدود می سازد، همواره عامل مهمی در عدم دستیابی انسان ها به حقوق پایه انسانی و اجتماعی خود بوده است. با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش قصد داریم عوامل اقتصادی تعیین کننده عدالت و تاثیر آنها را بر روی نظام سلامت ایران مورد بررسی قرار دهیم. روش کار: مطالعه حاضر از نوع مروری بوده که با استفاده از کلید واژه هایی نظیر عدالت، نظام سلامت، عوامل اقتصادی و عوامل اجتماعی در پایگاه های داخلی Google scholar ، SID ، Magiran و پایگاه خارجی pubmed به جستجو پرداخته، که در مجموع 63 مقاله استخراج گردید. پس از حذف مقالات تکراری، قدیمی و غیر مرتبط، نهایت 12 مقاله از سال 89 تاکنون جهت نگارش این مطالعه مروری مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن است که بخش اعظم نابرابری تعیین کننده های اجتماعی سلامت از وضعیت تعدیل پذیر اقتصادی، نشات می گیرد. مهمترین عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت عبارت اند از : تکامل دوران کودکی، سلامت معنوی و روانی، ارایه عادلانه خدمات سلامت، بیکاری و امنیت شغلی، تغذیه و امنیت غذایی، شیوه زندگی سالم، آموزش، آگاهی و تحصیلات، مسکن، محیط های سالم، حمایت اجتماعی، حوادث، حاشیه نشینی و مناطق محروم دور افتاده، توزیع عادلانه درآمد و امنیت اقتصادی. طبق تحقیقات صورت گرفته شرایط سخت اقتصادی میتواند منجر به روی آوردن افراد به استعمال مواد شود. همچنین نرخ بیکاری، تورم و نابرابری درآمد به عنوان عوامل اقتصادی - اجتماعی موثر بر روی نرخ خودکشی مردان و زنان ایرانی شناخته شده است و بین عوامل اقتصادی - اجتماعی موثر بر سلامت نظیر افزایش فقر، نابرابری درآمدی و میزان مرگ و میر کودکان زیر 8 سال و امید به زندگی رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: برای دستیابی به عدالت در سلامت، مشارکت با بخش سلامت توسط سازمان هایی که روی عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت موثرند ضروری به نظر می رسد. همچنین از آنجایی که بخش اعظم نابرابری تعیین کننده های اجتماعی سلامت از وضعیت تعدیل پذیر اقتصادی، نشات می گیرد و منابع مالی نقش حیاتی در توفیق برنامه ها دارند از این دیدگاه، تاثیر وزارت اقتصاد بر اجرای برنامه عدالت در سلامت می تواند حتی بارزتر از وزارت بهداشت باشد. لذا با توجه به رویکرد عوامل اقتصادی اجتماعی تعیین کننده سلامت، پیشنهاد می گردد تا در تدوین سیاست های اقتصادی کلان کشور به عدالت اجتماعی توجه بیشتری شود.

Keywords:

عدالت , نظام سلامت , عوامل اقتصادی , عوامل اجتماعی