چندمعنایی پسوند ی فارسی: کندوکاوی در چهارچوب ساخت واژه ساختی

هدف از پژوهش پیشرو آن است که یکی از پربسامدترین پسوندهای اشتقاقی زبان فارسی، یعنی ی واکاوی و سویه های گوناگون ساختاری و معنایی / کارکردی آن بررسی شود. این پژوهش رویکردی ساخت بنیاد دارد و در چهارچوب نظری ساختواژه ساختی است که می کوشد به روش توصیفی- تحلیلی الگوهای واژه سازی را بر پایه مفهوم ساخت و طرح واره های ساختی تبیین نماید و روابط پایگانی و شبکه ای میان طرح واره ها و زیرطرح واره ها را به گونه ای سامانمند نشان دهد. داده های این پژوهش برگرفته از پیکره ساختواژه خود نگارندگان است که بیش از 8000 واژه مشتق و مرکب فارسی را در - بر می گیرد. در کنار آن، از کتاب فرهنگ بزرگ سخن انوری (1381) نیز استفاده شده است. یافته های پژوهش گویای آن است که پسوند ی دارای 38 معنا کارکرد گوناگون است؛ بنابراین این پسوند قابلیت چندمعنایی بسیار بالایی دارد و همواره معنا/ کارکردهای تازه ای را نیز می پذیرد. چندمعنایی که در اینجا با آن روبه رو هستیم، نه در سطح واژه های عینی، بلکه در سطح طرحواره های انتزاعی قابل تبین است و از این رو آن را چندمعنایی ساختی می نامند. به سخن دیگر، نظریه ساختواژه ساختی ما را به برداشت و مفهوم تازه ای از چندمعنایی می رساند که همانا چندمعنایی پایگانی (سلسله مراتبی) و چند مرحله ای در سطح ساخت های انتزاعی زبان است.

Keywords:

پسوند ی , وندافزایی , ساختواژه ساختی , چندمعنایی ساختی , رویکرد ساخت بنیاد