بررسی حذف همخوان در خوشه های همخوانی زبان فارسی

زبان فارسی در ساخت هجایی خود تنها یک خوشه، مرکب از دو همخوان، در پایانه هجا دارد. نگارنده، در پژوهش حاضر، حذف همخوان در خوشه پایانی زبان فارسی را با توجه به تشابه و تمایز سه مشخصه گرفته، پیوسته و واک بررسی کرده است. همچنین، در این پژوهش نقش همنشینی همخوانها در پایداری خوشه بررسی شده است؛ به این منظور، 1500 واژه (900 واژه تکه جایی که خوشه همخوانی داشتند بررسی شده اند. خوشه های همخوانی بررسی شده به دو دسته حذف پذیر (پایدار) و حذف ناپذیر (ناپایدار) تقسیم شده اند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد تعداد خوشه های ناپایدار بسیار کمتر از خوشه های پایدار است. در خوشه های پایدار تمایز مشخصه های گرفته، پیوسته و واک در مجموع به صورت معناداری بیش از تشابه آنهاست و افزون بر مشخصه ها، واجهای همنشین نیز موثرند؛ همچنین، ساختار واژه نیز در حذف همخوان موثر است وهمه همخوان های حذف شده از خوشه، به جز همخوان های سایشی که از هر دو جایگاه حذف می شوند، فقط از همخوان پایانی حذف می شوند. همچنین با بررسی وضعیت حذف در خوشه های پایانی، محدودیت هایی در قالب واج شناسی بهینگی استخراج شده است

Keywords:

خوشه های همخوانی , حذف , واج آرایی , زبان فارسی , بهینگی