طرح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پیدایش جمهوری های تازه استقلال یافته، عمدتا بی ثبات و کانون بحران در منطقهآسیای مرکزی فرصت ها و چالش هایی برای جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان کشوری هم مرز با این منطقه وهم چنین کشوری که خود را شاید نقطه کانونی منطقه میدانست و قایل به ایران فرهنگی بزرگ بود (هم جورایجغرافیایی و اشتراکات فرهنگی و تاریخی) به وجود آورد. رویکرد دولت های جمهوری اسلامی ایران در هر دوره ای نسبتبه این منطقه تا حدودی متفاوت بوده است که شناخت آنها برای تجزیه و تحلیل و طرح یک سیاست خارجی مناسب وواقع گرایانه و عملیاتی در قبال این منطقه ضروری می نماید. در این مقاله، نخست به پیشینه و تاریخ روابط ایران وکشورهای این منطقه و سپس به بررسی و ارایه یک تقسیم بندی از روابط و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران درقبال این منطقه خواهیم پرداخت تا دریچه ای برای شناخت فرصت ها و چالش های حضور در این منطقه باز گردد و بر آناساس طرحی برای سیاست خارجی مناسب، عملگرایانه و عقلانیت محور مبتنی بر نظریه کارکردگرایی ارایه میشود. سوالاصلی مقاله این است که مناسب ترین راهکار برای تامین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با منطقه آسیایمرکزی کدام است؛ فرضیه اصلی این است که چنان چه جمهوری اسلامی ایران در وهله ی اول بتواند مناسبات فرهنگی واقتصادی خود را با این منطقه گسترش دهد می تواند به لحاظ سیاسی و امنیتی نیز از این منطقه بهره ببرد.

Keywords:

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران , منطقه آسیای مرکزی , نظریه کارکردگرایی , همگرایی , واگرایی