تجلی نور و سلسله مراتب در معماری مسجد شیخ لطف االله اصفهان

اندیشه ها ی شیخ اشراق در راستای احیای فلسفه اسلامی در جهان اسلام از جایگاه والایی بر خوردار است. تعریف وی از نور و سلسله مراتب نور در جهان بینی مکتب اشراقی و اثبات عالم مثال به عنوان جهان قایم بدالذات حقایق، عامل موثری در اعتلا و شکوفایی آرای حکمی در ساحت هنر و معماری اسلامی و منبع الهامی برای هنرمند مسلمان بود. نور به عنوان رمز حقیقت در دست هنرمند مسلمان، ابزاری نمادین برای پیوند با ملکوت و تمثیلی از جلوه ی وجود مطلق و به تعبیر شیخ اشراق، نورالانوار است، که موجودات به نسبت قرب به روشنایی آن از وجود بهره مندند .هویت معنوی معماری اسلامی، به عنوان یکی از ملموس ترین و محسوس ترین هنرها، در کالبد مساجد اسلامی، با پیوند به حکمت اشراقی و پیروی از اصول آن تعریف می شود. این مقاله پس از شرحی بر اندیشه های اشراقی سهروردی، با تعریف و تبیین نور و سلسله مراتب در حکمت اسلامی و بررسی جایگاه آن در معماری، به واکاوی اصول طراحی مسجد مبتنی بر آرای حکمت اشراقی می پردازد. از این رو با بررسی اسناد کتابخانه جمع آوری شده است و پاسخ این سوال است که هنرمند مسلمان، چگونه با به کارگیری نور و سلسله مراتب سعی در ارتقای کیفیت های معنوی و عرفانی این مهم ترین بنای اسلامی را داشته است تحلیل یافته های نگارنده، نشان می دهد که معماری مسجدشیخ لطف االله هم سو با اصول، مبانی و جهان بینی حکمت اشراقی، در طراحی فضا، به کارگیری نقوش و تزیینات و کارکرد انعکاسی خود، سعی در تجلی ذات مقدس نورالانوار در کالبد خدا دارد.

Keywords:

نور , سلسله مراتب , اشراق , سهروردی , مسجد شیخ لطف االله