چالش ها و موانع فراروی تحقق حقوق شهروندی و یافتن راهکارهای عملی در نظام حقوقی ایران

حقوق شهروندی اصطلاحی است که در ساله ای اخیر در ادبیات حقوقی سیاسی کشورمان رواج یافته و در میان صاحبان فکر، قلم و اندیشه رونق پیدا کرده است. البته کاربرد این اصطلاح چندان به دور از ابهام، عدم شفافیت و دقت علمی نیز نبوده است و تنقیح مبانی و اصول حقوق شهروندی و توصیف دقیق عناصر محتوایی آن (از جمله دامنه ی دارندگان حقوق شهروندی، نسل بندی موضوعات حقوقی شهروندی، مکلفان این حقوق و دامنه ی تکلیف آنها) کمتر در محافل علمی و دانشگاهی انجام شده است. شکل گیری و نهادینه شدن یک جامعه دموکراتیک و پایدار مستلزم توجه جدی به حقوق شهروندی می باشد. شهروندی موقعیتی است که شامل مجموعه ای از حقوق، وظایف و تعهدات است و به برابری، عدالت و استقلال تکیه و تاکید دارد. مدتی است که موضوع حقوق شهروندی به طور جدی در نظام سیاسی ایران مطرح شده است. به طوری که قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. در پی این امر، قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران دولت و قوه قضاییه را مکلف به تهیه و تدوین منشور و یا لایحه حقوق شهروندی کرد. با وجود این، تدوین چنین قوانینی در نظام حقوقی ایران با موانع و چالش هایی روبه رو است. بنابراین، مهمترین پرسش این پژوهش این است که موانع و چالش های تحقق حقوق شهروندی در ایران کدامند از مهمترین موانع می توان به عدم وجود ضمانت اجرا، ابهام در مفهوم حق و تکلیف، ابهام در مصادیق و مفهوم حقوق شهروندی و عدم آگاهی شهروندان از حقوق خود اشاره کرد.

Keywords:

شهروند , حقوق شهروندی , جامعه مدنی , ضمانت اجرا , قانون اساسی