در سالهای اخیر ماوراءالنهر و قفقاز توجه بخش گستردهای از محققان و اندیشمندان در حوزههای مختلف را به خود جلب کرده است. این امر از فروپاشی جمهوری شوروی سوسیالیستی ناشی میشود که مجموعه کشورهای تازه استقلال یافته این مناطق را در صحنه جهانی پدیدار ساخت. جمهوری اسلامی
ایران از بدو اعلام استقلال کشورهای یاد شده نسبت به شناسایی رسمی این کشورها اقدام کرد و از جمله نخستین کشورهایی بود که حیات سیاسی کشورهای این منطقه را در صحنه بین المللی مورد تایید قرار داد.
تاجیکستان به عنوان یکی از کشورهای این منطقه دارای مناسباتی در زمینههای گوناگون با
ایران است و این مراودات باعث ایجاد رابطهای مداوم میان این دو کشور که دارای مشابهت های زیادی نیز هستند شده است ولی از سوی دیگر
ایران برای تداوم این رابطه با چالشهایی مواجه گشته که این رابطه را نسبت به دوران اولیه آن دچار سردی کرده است. لذا بر این اساس و نظر به اهمیت موضوع سوال اصلی پژوهش بر همین مبنا شکل گرفته و فرضیه مبتنی بر این است که
ایران با بهره گیری از مذهب و فرهنگ به عنوان مهمترین عوامل اشتراک میتواند فرصتها و
منافع خود را در این کشور به حداکثر ممکن برساند. بر همین اساس با ذکر پیشینهای از کشور
تاجیکستان و بررسی روابط دو کشور، به بیان فرصتها و چالشهای
ایران در این کشور و راهبردهایی که امکان دارد
ایران از آنها برای ایجاد و کسب
منافع در
تاجیکستان استفاده نماید پرداخته شده و در نهایت پیش بینی از آینده این روابط با توجه به سابقه رابطه آنها و نتیجه گیری ارایه شده است.